როგორ აბალანსებს ტვინი რისკსა და სარგებელს გადაწყვეტილებების მიღებისას

ჰარვარდის სამედიცინო სკოლისა და უნივერსიტეტის მეცნიერებმა ასეთი აღმოჩენა გააკეთეს – დაადგინეს, რომ ჩვენს ტვინში არსებობს სპეციალური უჯრედები, რომლებიც გადაწყვეტილების მიღებაში გვეხმარებიან. ეს კვლევა, რომელიც პრესტიჟულ სამეცნიერო ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნდა, სრულიად ახალ შუქს ჰფენს იმას, თუ როგორ ვაფასებთ რისკებს და სარგებელს ყოველდღიურ ცხოვრებაში.

რატომ არის ეს აღმოჩენა მნიშვნელოვანი?

წარმოიდგინეთ, დილით იღვიძებთ და იწყებთ გადაწყვეტილებების მიღებას: რა ჩაიცვათ, რა ისაუზმოთ, რომელი გზით წახვიდეთ სამსახურში, როგორ უპასუხოთ კოლეგის შეტყობინებას. დღის ბოლოს კი უფრო მნიშვნელოვან გადაწყვეტილებებს იღებთ: იცვლით თუ არა სამსახურს, ყიდულობთ თუ არა ახალ ბინას, იწყებთ თუ არა ახალ ურთიერთობას. როგორც აღმოჩნდა, ყველა ამ გადაწყვეტილების მიღებისას თქვენს ტვინში ორი განსხვავებული „გუნდი“ მუშაობს.

რა აღმოაჩინეს მეცნიერებმა?

კვლევის ფარგლებში, მეცნიერებმა გამოიყენეს უახლესი ტექნოლოგიები, მათ შორის, ხელოვნური ინტელექტის ალგორითმები. მათ აღმოაჩინეს, რომ ტვინში არსებობს ნეირონების ორი ჯგუფი:

„ოპტიმისტები“ – ეს უჯრედები აქტიურდებიან, როცა შედეგი მოლოდინზე უკეთესია. ისინი გვეხმარებიან დავინახოთ შესაძლებლობები და პოტენციური მოგება.

„პესიმისტები“ – ეს უჯრედები კი რეაგირებენ მოსალოდნელზე უარეს შედეგებზე. ისინი გვიცავენ რისკებისგან და შესაძლო დანაკარგებისგან.

როგორ მუშაობს ეს პრაქტიკაში?

მაგალითად, წარმოიდგინეთ, რომ არჩევანი გაქვთ ორ რესტორანს შორის:

პირველი რესტორანი: თქვენ იცით, რომ აქ საჭმელი ყოველთვის კარგია – არც განსაკუთრებით შთამბეჭდავი, მაგრამ არც არასდროს გაგიწბილებიათ.

მეორე რესტორანი: აქ ზოგჯერ ბრწყინვალე კერძებია, მაგრამ ზოგჯერ საშუალოზე უარესიც.

ტრადიციული თეორიების მიხედვით, თუ ორივე რესტორანს საშუალოდ ერთნაირი შეფასება აქვს, თქვენ ორივეს მიმართ ერთნაირად უნდა იყოთ განწყობილი. მაგრამ რეალურ ცხოვრებაში ასე არ ხდება – ზოგი ადამიანი სტაბილურობას ამჯობინებს, ზოგი კი რისკზე მიდის უკეთესი გამოცდილების იმედით.

ახალი კვლევის თანახმად, სწორედ „ოპტიმისტი“ და „პესიმისტი“ ნეირონების ურთიერთქმედება განსაზღვრავს, როგორ მიიღებთ გადაწყვეტილებას. როცა მკვლევრებმა ექსპერიმენტულად „გამორთეს“ „ოპტიმისტური“ უჯრედები, საცდელი თაგვები უფრო ფრთხილად იქცეოდნენ და ნაკლებ რისკზე მიდიოდნენ. ხოლო „პესიმისტური“ უჯრედების გამორთვისას პირიქით – ისინი მეტად გაბედულად აფასებდნენ სიტუაციას.

რა მნიშვნელობა აქვს ამას ჩვენთვის?

ეს აღმოჩენა რამდენიმე მიმართულებით არის მნიშვნელოვანი:

მენტალური ჯანმრთელობა: მეცნიერები ვარაუდობენ, რომ დეპრესიის დროს შესაძლოა „პესიმისტური“ უჯრედები იყვნენ ზედმეტად აქტიურები, ხოლო სხვა დროს პირიქით – „ოპტიმისტური“ უჯრედები დომინირებდნენ, რაც რისკების არასწორ შეფასებას ზრდის.

ბიზნესთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებებისას, ეს კვლევა გვეხმარება გავიგოთ, რატომ იღებენ სხვადასხვა ადამიანები განსხვავებულ გადაწყვეტილებებს ერთსა და იმავე სიტუაციაში – ზოგი უფრო რისკიანია, ზოგი კი – კონსერვატიული.

ყოველდღიური არჩევანი: კვლევა გვიჩვენებს, რომ ჩვენი გადაწყვეტილებები არ არის მხოლოდ ლოგიკური კალკულაციის შედეგი – ის რთული ნეირობიოლოგიური პროცესების შედეგია.

რა არის მომდევნო ნაბიჯი?

მართალია, ეს კვლევა ჯერჯერობით მხოლოდ თაგვებზეა ჩატარებული, მაგრამ მეცნიერები უკვე გეგმავენ მსგავსი დაკვირვების ადამიანებზე ჩატარებას. მათი აზრით, ეს შეიძლება გახდეს გარღვევა დეპრესიის, შფოთვის და სხვა ფსიქიკური დარღვევების მკურნალობაში.

როგორ გამოვიყენოთ ეს ცოდნა?

მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ვერ ვაკონტროლებთ ჩვენი ტვინის უჯრედების მუშაობას, ამ კვლევის ცოდნა გვეხმარება უკეთ გავიგოთ საკუთარი გადაწყვეტილებები:

• მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილების მიღებისას სცადეთ გააანალიზოთ, რა გავლენას ახდენს თქვენზე „ოპტიმისტური“ და „პესიმისტური“ ხედვა
• დაფიქრდით, ხომ არ ხართ ზედმეტად ფრთხილი ან პირიქით, ზედმეტად ოპტიმისტური გარკვეულ სიტუაციებში
• მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღებისას, ცადეთ გაიაროთ კონსულტაცია სხვა ადამიანებთან, რომლებსაც განსხვავებული მიდგომა აქვთ რისკების მიმართ

ეს კვლევა კიდევ ერთხელ გვიჩვენებს, რამდენად რთული და საოცარია ჩვენი ტვინი და როგორ შეიძლება ამ ცოდნის გამოყენება ჩვენი ცხოვრების გასაუმჯობესებლად.

წყარო: sciencedaily