ციფრული კომპანიების თავბრუდამხვევმა ზრდამ, როგორიცაა Amazon, Alphabet და Alibaba, დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა. ისინი უზარმაზარ ენერგიას და თანხას ხარჯავენ ციფრული ტრანსფორმაციის მცდელობებზე. მრავალ ასეთ კომპანიას ისეთი ენტერპრენერები ხელმძღვანელობენ, რომლებიც ახალ სარისკო ციფრულ იდეებს სთავაზობენ კომპანიებს და ადრეული დაფინანსების უზრუნველყოფაში არწმუნებენ – ეს ნაწილობრივ კომპანიის ხელმძღვანელობის სურვილითაა განპირობებული, რაც მყარი ციფრული ინიციატივის განხორციელებას გულისხმობს.
მაგრამ “ენტერპრენული” მოდელი სხვადასხვა დაბრკოლებასთან არის დაკავშირებული, რომელთა უმეტესობაც შეუმჩნეველი და შეუფასებელია. ეს არ ეხება გარე სტარტაპებს, რომელთა გეგმასა და შესაძლებლობებს გამოცდილი მეწარმეები აფასებენ და ასობით კონკურენტული ინვესტიციის შესაძლებლობას ადარებენ ერთამანეთს.
შიდა საწარმოებს კი არ უწევთ მკაცრი საბაზრო ტესტების გავლა – თუ ის ერთხელ მაინც მოიპოვებს დაფინანსებას, კვლავ შეუძლია დამატებითი რესურსების (იქნება ეს კაპიტალი თუ ადამიანური რესურსი) მოთხოვნა. ამ გზით, შიდა საწარმოები კონკურენციას გაუწევს სხვა განყოფილებებს, რომლებსაც, შესაძლოა, უკეთესი მოკლევადიანი ზრდის პოტენციალი და უფრო მეტი შიდა ლეგიტიმურობა ჰქონდეს. თავის მხრივ, ეს ბიზნეს ერთეულებში გაღიზიანებას იწვევს, რადგან ფულადი დაფინანსება გაურკვეველი პერსპექტივის მქონე საწარმოებს გადაეცემა.
და ამის პარალელურად, მაშინაც კი, თუ ახალი წამოწყება რეალური პერსპექტივის მქონე აღმოჩნდება, შესაძლოა, მან მაინც ვერ მოიპოვოს დიდი ორგანიზაციების პატივისცემა. თუმცა ნიტინ ნოჰრია და ჰემანტ ტანეჯა ერთ დამატებით მექანიზმს გვიზიარებენ, რომელიც ასეთი კომპანიებისადმი ინტერესს გაზრდის – ეს არის კომპანიის საკონტროლო პაკეტის შეძენა (VBO). VBO დიდ ორგანიზაციებს სარისკო კაპიტალის (VC) სამყაროში მძლავრი კომპანიის შექმნის ეკოსისტემის გამოყენების საშუალებას აძლევს.
VBO-ს იდეა ნიტინსა და ჰემნატს ინდოეთში ერთობლივი მოგზაოურობისას გაუჩნდათ, როდესაც რამდენიმე მსხვილ საწარმოსა და ახლად შექმნილ სტარტაპს შეხვდნენ – თითოეული მათგანი საკუთარი ციფრული საწარმოს წამოწყებას ცდილობდა. მათი კულტურის, ზრდის ორიენტაციის, ლიდერობის ორიენტაციისა და პროგრესის ტემპის კონტრასტი ძლიერი იყო. მას შემდეგ სარისკო კაპიტალის, General Catalyst-ის მმართველმა პარტნიორმა, ჰემანტმა ამ ახალი VBO სტრუქტურის ამოქმედება გადაწყვიტა, რაც საკმაოდ წარმატებული აღმოჩნდა.
კონცეპტუალურად, VBO ძალიან ჰგავს LBO-ს, ანუ კოპრორაციის საკონტროლო პაკეტის კრედიტის დახმარებით გამოსყიდვას. როგორც 1987 წლის ფილმში “Wall Street” ნაჩვენებია, როგორ იყენებენ ახლად ხელმისაწვდომ, მაღალპროდუქტიულ ობლიგაციებს სავაჭრო კომპანიის მთელი დარჩენილი კაპიტალის გამოსასყიდად.
საინტერესოა, რატომ გახდა LBO მასობრივად განთქმული და მოთხოვნადი? ეს ეფექტურობის, ფულადი ნაკადებისა და მოგების გაზრდის შესაძლებლობამ განაპირობა. მართალია, ამ სტრუქტურას ნეგატიური შემთხვევებიც ახლდა თან, მაგრამ მისი ზოგადი კონცეფცია ძალაში დარჩა და კერძო კაპიტალის ინდუსტრიის სტრუქტურის საფუძვლად იქცა… დროთა განმავლობაში კი, გლობალური ეკონომიკის სასიცოცხლო ნაწილი გახდა.
კვლავ კომპანიის საკონტროლო პაკეტის შეძენას რომ დავუბრუნდეთ, მისი ერთი, ნაკლებად აშკარა უპირატესობა ბაზრის უფრო ფართო პერსპექტივაა. როდესაც სტრატაპი მშობელი კომპანიის პრობლემის გადაჭრას ემსახურება, მისი გადაწყვეტა, შესაძლოა, არ შეესაბამებოდეს ან მეტისმეტად მასშტაბური იყოს გარე დამკვეთისთვის. ამის საპირისპიროდ, სარისკო კაპიტალის მრჩეველთა დახმარებით, VBO- ს შეუძლია შექმნას უფრო მასშტაბური ტექნოლოგია – და რადგანაც მისი გარე დაფინანსება ქმნის უფრო დამოუკიდებელ იდენტობას, VBO-ს შეუძლია, კომპანიას ახალი მომხმარებლების მოზიდვაში დაეხმაროს.
კიდევ ერთი პრობლემა: როდესაც შიდა სტარტაპი წარმატებული აღმოჩნდება, ის ხშირად ხვდება მთავარ ბიზნესში. მიუხედავად იმისა, რომ ეს წარმატებასთან ასოცირდება, ხშირად ახალი წამოწყების “სიკვდილს” მოასწავებს… დამკვიდრებული ლიდერები, რომლებსაც არ გააჩნიათ ხედვა, ენერგია და უნარ-ჩვევები განაგრძონ საწარმოს განვითარება, ჩაანაცვლებენ მასზე მომუშავე განსხვავებულად მოაზროვნე ადამიანებს.
მიუხედავად იმისა, რომ VBO კონცეპტუალურად მარტივია, კომპანიას, რომელსაც მისი შექმნის იმედი აქვს, რამდენიმე პრაქტიკული დაბრკოლების გადალახვა მოუწევს. ფინანსური მოლაპარაკებების დროს, შესაძლოა, ტრადიციულმა კომპანიამ მიიჩნიოს, რომ მისი უწინდელი მიღწევები ბევრად მეტია, ვიდრე სარისკო კაპიტალის მიერ შეძენილი ღირებულებები. ასევე, არის ხოლმე შემთხვევები, როდესაც ბევრ ორგანიზაციას ტრადიციული გზიდან გადახვევისა და წარუმატებლობის ეშინია…
მართალია, ეს გამოწვევები რეალურია, მაგრამ ჯილდოები აღემატება რისკებს.
რატომ არის ახლა შესაფერისი დრო რისკიანი კაპიტალისტებისა და აღმასრულებელი დირექტორებისთვის, რომ VBO-ზე “დადონ ფსონი”? პასუხის ნაწილი ციფრული ტრანსფორმაციის ტემპსა და მის გამრღვევობაში მდგომარეობს. სწორედ ახლა სჭირდებათ მსხვილ კომპანიებს ინოვაციები… მათ უნდა გააცნობიერონ, რომ ტრადიციული მეთოდები, რომლებსაც ისინი იყენებენ, სირთულეებით არის სავსე.
ამის საპირისპიროდ, სარისკო კაპიტალის მხარდაჭერილი საწარმოები არა მხოლოდ სწრაფად მუშაობენ, არამედ ისინი ხელოვნური ინტელექტისა და მანქანური სწავლის გამოყენებით, უფრო კრეატიულად ფიქრობენ ახალი ტიპის ბიზნეს მოდელებზე, მომხმარებელთა ახალ გამოცდილებებზე, ახალ ეკოსისტემებსა და მონაცემთა გამოყენების ახალ გზებზე.
ასე რომ, ახალი ფინანსური ინფრასტრუქტურა მსხვილ კომპანიებს ინოვაციის გასაუმჯობესებლად, მისი ჩახშობის, შთანთქმისა და უგულებელყოფის გარეშე გადასცემს ახლებურ მექანიზმებს. ამის გაანალიზება ყველა ორგანიზაციისთვის მნიშვნელოვანია, რადგან უკვე მყარად ფესვგადგმული კომპანია ხშირად ინოვაციებს ახშობს – როგორც დიდი მცენარის ჩრდილი აფერხებს ნერგების ზრდას. იმისათვის, რომ აღნიშნულ პრობლემას აარიდოთ თავი, შეგიძლიათ, ექსპერიმენტული დეპარტამენტი შექმნათ, რომელიც დამოუკიდებელი იქნება ძირითადი განყოფილებისგან – ამ გზით კონკრეტული პრობლემისადმი განსხვავებული მიდგომა იარსებებს.
წყარო: HBR
