მაიკლ ლონგი ექსპერტია – ფიზიკოსი და მწერალი, რომლის ახალი წიგნი „დოპამინის მოთვინიერება“ მართლაც აღმოჩენაა იმ ადამიანებისთვის, ვინც ყოველთვის რაღაცას ეძებს და მაინც ვერ იკმაყოფილებს.
რა არის ამ ყველაფრის საიდუმლო?
ყველა ფიქრობს, რომ დოპამინი ბედნიერების ჰორმონია. სინამდვილეში, ეს არის ჩვენი ყველაზე დიდი მტრის როლში მოვლენილი მეგობარი. დოპამინი გვაიძულებს უკონტროლოდ ვეძებოთ მეტი, უკეთესი, უფრო დიდი – მაშინაც კი, როცა ყველაფერი გვაქვს. შედეგი? მუდმივი უკმაყოფილება და შფოთვა.
პრობლემა ევოლუციურია
ათასობით წლის წინ, დოპამინი ნამდვილად დამხმარე ძალა იყო. იგი იყო ჩვენი შიდა სიგნალიზაცია – „ყურადღება, რაღაც ახალი!“ მაშინ ეს ნიშნავდა ან საშიშროებას, ან საკვებს. დღეს კი, როცა Amazon-ი 24 საათში მოაქვს ყველაფერი და Netflix-ზე 15 ათასი ფილმია, დოფამინი მაინც ყვირის: „მეტი, მეტი, მეტი!“.
როგორ ვიქცევით დოპამინის მონებად
გახსოვთ, როგორ სქროლავთ Instagram-ს? ყოველი სქროლი არის დოპამინის პატარა დოზა. ტვინი ფიქრობს: „აი, ახლა რაღაც მაგარს დავინახავ!“, მაგრამ არასოდეს არის საკმარისი. ამიტომ 3 საათი გადის ტელეფონთან მიბმულად, და მერე გრძნობთ თავს ცარიელად.
ეს არის იგივე პროცესი შოპინგთან, სიახლეებთან, თუნდაც რომანტიკულ ურთიერთობებთან. მუდმივად ველოდებით „იდეალურ“ პარტნიორს, რომელიც არ არსებობს.
მაგრამ დოპამინს აქვს სუპერძალაც
ყველაზე საინტერესო ის არის, რომ დოფამინი მოგვცემს ადამიანებისთვის უნიკალურ უნარს – მენტალურ დროში მოგზაურობას. ეს იგივე სისტემაა, რომელიც საშუალებას გვაძლევს წარმოვიდგინოთ მომავალი, დავგეგმოთ რაიმე, შევქმნათ ხელოვნება.
როდესაც მათემატიკოსი რთულ ფორმულას წერს, როდესაც არქიტექტორი შენობას გეგმავს, როდესაც მწერალი რომანს ქმნის – ყველა ეს დოფამინის „კონტროლის სისტემის“ წყალობით ხდება. ყოველდღიურ დონეზე კი ეს იგივე სისტემაა, რომელიც გვეხმარება სადილის ადგილის შერჩევაში – ვფიქრობთ ტრაფიკზე, რიგებზე, მენიუზე.
რას ვკარგავთ მეტის ძიებისას
ამ ყველაფრის მთავარი პრობლემა ისაა, რომ ვკარგავთ „აქ და ახლა“ მომენტს. ყოველთვის რომ მომავალზე ვფიქრობთ, გვრჩება წარსული მომენტების სიცარიელე. მუსიკოსმა უორენ ზევონმა სიკვდილის წინ თქვა: „ისიამოვნე ყველა სენდვიჩით“. ეს კარგი რჩევაა – მართლაც, შეწყვიტე მუდმივი ველოდება და იცხოვრე ახლავე.
როგორ ვიპოვოთ ბალანსი
ლონგი გვთავაზობს სამ ძირითად სტრატეგიას: პირველი – ჩვევების გადაკეთება და „ძიების რეჟიმიდან“ გამოსვლა. მეორე – ყურადღების აწმყოზე გადატანა. მესამე – ცხოვრების ახალი მნიშვნელობის პოვნა.
განსაკუთრებით საინტერესოა არისტოტელეს ფორმულა, რომელსაც ლონგი იყენებს: ცხოვრებას მაშინ აქვს მნიშვნელობა, როცა ერთმანეთს ხვდება სამი რამ – რასაც გიყვარს, რაშიც კარგი ხარ და რაც სხვებს ეხმარება.
პრაქტიკული დასკვნა
შეგიძლია იყო ნებისმიერი – სანტექნიკოსი, მასწავლებელი, მენეჯერი. მთავარია, შენი საქმე სხვებისთვის სასარგებლო იყოს, შენ კარგად აკეთებდე და გიყვარდეს. ამ სამი ელემენტის კომბინაცია იძლევა ნამდვილ კმაყოფილებას.
დოფამინი არ არის ჩვენი მტერი – ის არის ძალა, რომელიც სწორად გამოყენების შემთხვევაში შეგვიძლია გამოვიყენოთ შემოქმედებითობისთვის და განვითარებისთვის. მთავარია, არ გავხდეთ მისი მონები და ვისწავლოთ აწმყოზე ცხოვრება.
წყარო: Fastcompany
