ერეკლე დეისაძე ბოლო 10 წლის განმავლობაში ქართულ მუსიკალურ სცენაზე ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან პერსონად ჩამოყალიბდა. ამ პერიოდში მისი მუსიკა ცდილობდა, ქვეყანაში მიმდინარე პროცესები მეტნაკლებად აესახა და არტისტის სათქმელი შესაბამის ადრესატებამდე მისულიყო. პირველი ალბომი “იარე” 2015 წელს გამოვიდა და იქ მუსიკა, შედარებით, რომანტიკულ ხასიათს ატარებდა.
6 წელი საკმაოდ დიდი დროა და ბევრი ცვლილება ერეკლეს შემოქმედებამაც განიცადა. ამ პერიოდის განმავლობაში აქტიური იყო დუეტი Vinda Folio-სთან ერთად. თუმცა 2021 წელს, პანდემიის ჟამს, დადგა დრო, რომ მისი სათქმელი განსხვავებული ფორმით თქმულიყო და კონცეპტუალური ფორმა შეეძინა. ასე ჩაიწერა ალბომი “ამ ენით ამენ”, რომელშიც ჰიპ-ჰოპის მუსიკალური ფორმა დომინირებს და ერეკლესთან ერთად Kay G-ს, Next Dilla-ს და ჯერონიმოს შეხვდებით. ალბომი “სტუდია Insound”-ში, რომეო პაიჭაძესთან ჩაიწერა, მის ვიზუალურ გაფორმებაზე კი მაქს მაჩაიძემ და გიორგი გრძელიშვილმა იმუშავეს. თუ რა ჭეშმარიტების თქმას აპირებს ამ ალბომითა და ენით ერეკლე დეისაძე, ამას ქვემოთ მოცემული ინტერვიუდან შეიტყობთ:
ეკო, პირველი შეხება ჰიპ-ჰოპთან რამდენად ნათლად გახსოვს?
ეს ყველაფერი ბევრად უფრო ადრე დაიწყო და ჩემს დიდ ბებიას უკავშირდება, რომელიც ბავშვობაშს უცენზურო შაირებს მეუბნებოდა და ეს ჩემში იმხელა შოკს იწვევდა, რომ მინდოდა, პასუხი იმავე ფორმით დამებრუნებინა ხოლმე.
ეს შაირობა ტექსტის წერაში, შემდეგ კი პოეზიაში გადაიზარდა. გარეპვის მცდელობა კი, ვფიქრობ, პირდაპირ დაკავშირებულია ქართულ ზეპირსიტყვიერებასთან. ამას სხვა ისტორია აქვს ამერიკაში… ჩვენს შემთხვევაში ამის საწყისად მთის ბაიათები და ე. წ. ფუნაგორიები შეგვიძლია მივიჩნიოთ, რომლებსაც ცისფერყანწელები მიმართავდნენ და, ვფიქრობ, ეს საუკუნის სოციალურ ენა იყო, რომლის თავისებურებას ის კულტურა განაპირობებს, სადაც ის იბადება. ამიტომ, არის განსხვავებული მაგალითად, ამერიკული ჰიპ-ჰოპი, ბრიტანულისგან, ქართულისგან, რუსულისგან და ა. შ.
მე თავს რეპერად არ აღვიქვამ. უბრალოდ, ჰიპ-ჰოპი აღმოჩნდა ჩემთვის დამატებითი ფორმა სათქმელის გადმოცემისთვის და ამ შემთხვევაში ფორმები უფრო მაინტერესებს, რომლებიც შეიძლება, სამომავლოდ ისევ შეიცვალოს. ჰიპ-ჰოპთან დაახლოება, ალბათ, ქვეყანაში არსებულმა მდგომარეობამაც განაპირობა, ქართულმა რეპმა მუსიკაში ქართული ენის განვითარება იტვირთა — საესტრადო მუსიკა მოკვდა, ალტერნატიული მუსიკა სულს ღაფავს და დაგვრჩა ქართული რეპი, რომელშიც არსებობს ცუდიც, კარგიც და საშუალოც, მაგრამ აქ არის ახალი სიტყვების შემოსვლისა და დამკვიდრების მცდელობები.
პირველი ალბომიდან 6 წელი გავიდა. სოციალურ მუსიკა ყოველთვის ფიგურირებდა შენს შემოქმედებაში, მაგრამ სადებიუტო ალბომი ნაკლებად იყო მიმართული ამ მხრივ. ამ ექვსი წლის განმავლობაში რა შეიცვალა. რა იყო ბიძგი ახალი ალბომისთვის?
გარემო ყოველთვის მეტ ნაკლებად მძიმე იყო, თუმცა ახლა გამოთაყვანების გრანდიოზულ პიკში ვართ შესულები, საზოგადოების ინსტინქტები დაჩლუნგებულია და ისიც რაღაცნაირად წინასწარ გაწერილია ვიღაცების მიერ. ამ ინსტინქტებში ეს ხალხი გულწრფელია, მაგრამ ვერ ხვდება, რომ მათი მეხსიერების წაშლას ცდილობენ.
როცა მე დავინახე, თუ როგორ ყალბდება ისტორია, როგორ იქცევა ერთი ფაქტი მეორედ და ყველაფრის მომსწრე თავად ხარ, ამ დროს ხელოვნების ფუნქციაა, ისტორია ამ გაყალბებას გადაარჩინოს — იქნება ეს სახვითი ხელოვნება, მუსიკა, ლიტერატურა თუ კინო. ის, რაც რეჟიმების მიერ იქმნება, იწერება, შემდეგ სახეს იცვლის და კონკრეტულ მდგომარეობის მიხედვით ერგება პოლიტიკას — ამ დროს ის კულტურამ უნდა გადაარჩინოს და ადამიანებს შეუქმნას მიახლოებითი წარმოდგენა იმ დროზე, როცა ეს ყველაფერი ხდებოდა.
ნებისმიერ ბიოგრაფია ჩემთვის იწყება გეოგრაფიით — ანუ, რას აკეთებ და სად. მთელი ქართული მუსიკის ბრწყინვალება, დაწყებული 90-იანი წლებიდან, ამ დროზე გვიყვება, თავისი დაუვარცხნელი ლექსიკით და გაბრაზებული ადამიანების ენით — იგივე „ტაქსი“, რობი და სხვები. მათი ტექსტები გამოხატულებით განსხვავებულია, თუმცა პროტესტის ხასიათს ატარებს… მათი მოსმენით, ჩემთვის მთელი სოციალური სივრცე იშლება და ვხვდები, თუ სად ხდებოდა ეს ყველაფერი.
როცა დღეს ჩვენი მეხსიერების აბსოლუტური წაშლა ხდება, თავისი წვლილი მუსიკამაც უნდა შეიტანოს, ორიენტირები ისე მონიშნოს, რომ გარკვეული დროის შემდეგაც ვერ შეიცვალოს და მყარი იყოს. სოციალური თემა მუსიკაში ყოველთვის იყო, მაგრამ ის დიდ სიყვარულზე უნდა იდგეს. ამიტომაც, ჩემს შემოქმედებას ეს ორი ხაზი გასდევს: რომანტიკა და სოციალური თემატიკა.
ბოლო 10 წლის განმავლობაში უამრავი საპროტესტო ტალღის მონაწილე ყოფილხარ. ასაკიც და გამოცდილებაც მოგემატა, რა დასკვნები გამოიტანე ამ პერიოდის განმავლობაში? ხომ არ შეიცვალა შენი აღქმებიც?
რასაც მივხვდი, ის არის, რომ ეს არის ინტერესთან კონფლიქტის პერიოდი, რომელიც ბოლო 31 წელია მოქმედებს. ეს ინტერესთა კონფლიქტი პოლიტიკად საღდება. ჩვენს სოციალურ ველს თუ შევხედავთ, იქ ახალ სახეებს ვერ ვნახავთ. ეს ერთი კლასია, რომელიც ვერ იყოფს ამ ქვეყანას და ამ ქვეყნის კაპიტალს. ეს ერთი მხარეა, ერთი კლასია, ერთი სისტემაა, რომელიც ერთნაირად ხედავს ამ ქვეყნის განვითარებას.
რეალური დაპირისპირება სხვაგან მიდის. ბიზნესმენები თუ ოლიგარქები საკუთარ ფულს მედიაში აბანდებენ, რათა საკუთარი ახალი სახე შემოგვთავაზონ, წინა კი სრულიად წაშალონ. წარმოგვიჩინონ თავი, როგორც თავისუფლებისთვის მებრძოლი რაინდები, მათი ბიოგრაფია კი სულ სხვა რამეზე მეტყველებს.
მათგან უნდა გათავისუფლდეს ხალხი. თუმცა ხალხს რა უნდა სთხოვო, მთელი ქართული კულტურული ელიტაა ამაში ჩართული და „თავისუფლების“ ჟინით აღვსილი. პოლიტიკური თუ ფინანსური ელიტა ნიადაგს ქმნის კულტურის მუშაკებისთვის. ხშირად სასათბურე პირობებში ზრდიან მწერლებს და, შესაბამისად, დღეს ჩემთვის არსებული სალიტერატურო პროცესიც ყალბია, რომელიც ვერ პასუხობს თანამედროვე ქართველი ადამიანის ყოველდღიურ გამოწვევებს. ის გვესაუბრება პიროვნულ, ინდივიდუალურ თავისუფლებასა და გარემოსთან კონფლიქტზე. მათი დიდი ნაწილი თავისუფლებას აღიქვამს ისეთ მოცემულობად, რომელიც შეგიძლია, ქუჩაში აიღო. არ აღიქვამენ თავისუფლებას ადამიანის შრომის კონტექსტში და იმ მხრივ, თუ როგორ განსაზღვრავს ის ჩვენს ყოველდღიურობას. ადამიანის თავისუფლება დგას შრომაზე, შესაძლებლობასა და საკუთარი თავის რეალიზაციაზე, რომელიც თავს ადამიანად გაგრძნობინებს. ეკონომიკურად მსგავს მდგომარეობაში მყოფი ქვეყანა კი ვერასდროს იქნება თავისუფალი.
ჩაფხუტი დღეს ქვეყანაში სიკვდილის ნიშანია, რომელიც შენი ახალი ალბომის გარეკანზე პირიქით, ქოთნად, შესაბამისად, სიცოცხლის სიმბოლოდ ქცეულა. როგორ ფიქრობ, როგორ მივიდა ეს ქვეყანა იქამდე, რომ დღეს ჩაფხუტი სიკვდილთანაა ასოცირებული?
ამაზე ვალტერ ბენიამინის ფრაზა მახსენდება „ფაშიზმი იბადება იქ, სადაც ფლავდება რევოლუცია“. ჩვენ მხოლოდ ფაშიზმის შემოქმედები არ უნდა დავადანაშაულოთ, ბრალი აქვთ იმ ადამიანებსაც, ვისაც გარკვეული რევოლუცია ვერ მიიყვანეს ბოლომდე. დღეს ჩვენნაირი პატარა ქვეყნისთვის არ არსებობს სტრატეგიული ობიექტი და ბრძოლა ისევ არაპატიოსნად გამდიდრებული ხალხის კიდევ უფრო გამდიდრებაზე მიდის — იმ იაფი მუშახელის ხარჯზე, რომელსაც ვუწუნებთ ქცევას, მენტალობას, პროფესიონალიზმს, თუმცა ამ ხალხისთვის ჩვენ არასდროს შეგვითავაზებია რაიმე უკეთესი.
ჩვენ თვალი დავხუჭეთ შრომის კოდექსის გაუქმებაზე, მშენებარე კორპუსებიდან გადმოვარდნილ მუშებზე, შახტებსა და მაღაროებში მომხდარ შემთხვევებზე, რადგან ჩვენთან “იმასაც გააჩნია, ვინ კვდება”. შესაბამისად, სიცოცხლეც კლასიფიცირდება.
სოციალური თემა თითქოს გამაერთიანებელი უნდა იყოს ყველა ჩვენგანისთვის, თუმცა როგორც რეალობაში ვხედავთ, პირიქით დაყოფის და დაქსაქსვის მიზეზი ხდება, განსაკუთრებით ახალგაზრდებში. შენი აზრით სად არის ამ დროს პრობლემა?
დღეს მედიაში იქმნება სურათ-ხატები, თუ როგორი უნდა იყოს ახალგაზრდა მწერალი, რა უნდა სტკიოდეს და ა. შ. ამგვარი რიტორიკა ქმნის საბურველს, რომელშიც ეს ხალხია მოქცეული. როცა დავინახე ნამდვილი სახალხო პროტესტის (ნამახვანის ჰესის წინააღმდეგ არსებული საპროტესტო ტალღა) წინააღმდეგ როგორ დაირაზმა პოლიტიკურ/ეკონომიკური/კულტურული ელიტა, ჩემს თავს დავუსვი კითხვა: ნუთუ თავს ვიტყუებ, როცა სახალხოობაზე მაქვს პრეტენზია? შემზიზღდა ის კომუნა, რომლის წევრადაც ვიწოდები და ხალხი, ვინც კარავში 400 დღე/ღამე გათენებულ ადამიანებს პრიალა ოფისებიდან აკრიტიკებდა.
ამ დროს კი ჩემს ხელოვნებას ეს ხალხი უფრო აინტერესებს. ბევრ რაღაცაში უბრალოდ იმიტომ ვიყავი ჩართული, რომ უფლებრივი საკითხებია და არა იმისათვის, რომ ჩემი თავისუფლების მანიფესტაცია გამეკეთებინა. სამწუხაროდ, ბევრი აქტივიზმის ხიბლშიც დარჩა და ვერ გამოვიდა პირამოკერილი ხალხის, გაფიცული ადამიანების გვერდით.
რა ჭეშმარიტებას ამოწმებს ერეკლე დეისაძე “ამ ენით”?
ამ ენას ბევრი რამ უთქვამს, ეს ენა ქართულია, გრძელია, წითელია, ცოცხალი ენაა და სწორედ “ამ ენით ამენ” განსაკუთრებული და მნიშვნელოვანია. ის ენა, რომელიც ამ ალბომშია, სოციალური ენაა… ენა, რომელიც ხალხთან კომუნიკაციის დამყარებას ცდილობს. ჩემი აუდიტორია მომავალი ახალგაზრდობაა — ანუ, ის, ვინც ამ ტრენდულ სიყალბეში და სამომხმარებლო გარემოში გაზრდის საფრთხის ქვეშ იმყოფება. სურვილია, რომ იყვნენ უფრო თავისუფლები, მაგრამ არა ისეთი, როგორსაც ტელევიზიით გვასწავლიან.
ამ ალბომიც ვინტერესდები 77 000 მართლა მოშიმშილე ბავშვით, რომელიც არასაკმარისი კვების გამო წლებია, შიმშილობს და რატომღაც საზოგადოების დიდი ნაწილისგან არაფერი გვესმის მათ პრობლემებზე.
ხელოვნებას სისტემის შეცვლა არ შეუძლია, თუმცა შეუძლია, „ლამაზად მაინც დამარცხდე“… ისე, რომ ეს თავისთავად გამარჯვება იყოს. სწორედ მარცხის სილამაზეზეა ეს ალბომიც — გავიგეთ, რომ ცუდად ვართ და რას ვშვრებით შემდეგ? მთავარია, ყველამ საკუთარ თავში იპოვოს ღერძი, რომელსაც დაეყრდნობა.
დღევანდელი ქართული ჰიპ-ჰოპ სცენა ხშირად აბსტრაქციას მიმართავს, რადგან კონკრეტიკა არ შეუძლია — კონკრეტიკა უკვე კითხვებს გააჩენს, რომლებზეც პასუხი იქნება საჭირო. ჰიპ-ჰოპს უყურებენ ამერიკული კონტექსტიდან. ამიტომაც, ვამბობ, რომ ბიოგრაფია იწყება გეოგრაფიით — ანუ, სად ხარ და რას ამბობ. როცა იქაური ტრენდით, იქაური ხმით აკეთებ აქაც, ეს ჰგავს ოკუპაციის თემაზე ლექციების ციკლს ვაკეში.
როგორ და როდის დაიწყო ახალ ალბომზე მუშაობა?
პირველი იყო Kay G-სთან სიმღერა „დილასადრიან“. ძალიან მომეწონა ეს პროცესი და მივხვდი, რომ რაღაც საინტერესოს გაკეთება შეიძლებოდა. შემდეგ ჯერონიმომ გამომიგზავნა რამდენიმე ბითი ასარჩევად. პარალელურად, იმავეს აკეთებდა Kay G-ც და არანჟირების ეტაპზე ყველანი ვერთვებოდით. პირველი ჩანაწერი თებერვალში ჩაიწერა, სამი სიმღერის შემდეგ კი უკვე გამოიკვეთა კონცეპტუალური ღერძი, რომელზეც მთელი ალბომი დაშენდებოდა.
ეს ერთგვარად იმ დანაკლისის ამოვსებაა, რაც ჩემს შემოქმედებაში რომანტიკული ხაზის გააქტიურებამ გამოიწვია. Vinda-სთან პროექტი უკვე ცალკე მუსიკაა, რასაც ერთად ვაკეთებთ. ჩემს სოლო პროექტში უფრო თავისუფალი ვარ. თუმცა იქაც გვინდა რომ ახალი ჟღერადობები აღმოვაჩინოთ.
ბოლო რამდენიმე წელი რთული პერიოდი იყო ქართული ჰიპ-ჰოპისთვის, დავკარგეთ სხვადასხვა თაობის გამორჩეული შემსრულებლები — შავი პრინცი და Kazzy Jazz… როგორია შენი მოგონებები ამ ორი პიროვნების მიმართ?
შავი პრინცი ის ადამიანი იყო, რომელმაც ბავშვობა გამიფერადა. როცა შავ პრინცს ვუსმენდი, იმედი, ძალა და ყველაფერი იყო ჩემში და ეს სიცოცხლეს მაძლევდა. ამას მხოლოდ შემდეგ ხვდები, როცა დრო გადის. კაზისთან უკვე პირადი ურთიერთობა მქონდა და ძალიან ახლოს ვიყავით. ეს ორი ადამიანი დასავლეთის ხმა იყო და ძალიან დიდი სიცარიელე დატოვეს ქართულ ჰიპ-ჰოპში, ეს სიცარიელეც იყო ბიძგი რომ ჰიპ-ჰოპ ალბომი ჩამეწერა. 2019 წელს, გარდაცვალებამდე რამდენიმე თვით ადრე, შავ პრინცს შევხდი ქუთაისში ხიდზე და კაზისთან ერთად ძალიან კარგი დღე გავატარეთ, რომელიც არასდროს დამავიწყდება — დღეს კი უკვე არც ერთი აღარ არის ცოცხალი.
ატარებს ერეკლე დეისაძის ახალი ალბომი იდეოლოგიურ ხაზს? შენი აზრით, იდეოლოგიების დაპირისპირებაზე გადის აღნიშნული პრობლემების მოგვარების გზა?
ამ ალბომით მე უფრო ამ იდეოლოგიებისგან დაცლილი სუფთა ფურცელი მაინტერესებს, ვიდრე შემდგარი იდეოლოგიური მონსტრები, რომლებიც იდეოლოგიის გამო ყველაფრისთვის მზად არიან.
იმ ადამიანებზე, ვისკენაც ზურგით ვბრუნდები ამ ალბომით, უკვე ხელი მაქვს ჩაქნეული, ისინი პირად საუბრებში ხშირად მეთანხმებიან, თუმცა საჯაროდ სრულიად სხვა პოზიციებს აფიქსირებენ, რადგან მათი მატერიალური კეთილდღეობა არა ჩემზე, არამედ სრულიად სხვა ხალხზეა დამოკიდებული და სწორედ აზრებით მეტყველებს ეს ხალხი ხოლმე. საბოლოოდ ყველანი ადამიანები ვართ და ხშირად პლასტილინივით ძერწვადი ვხვდებით. ამიტომაც, ვფიქრობ, რომ ჩვენ უპირველესად უნდა მივასწროთ იმ ბავშვებთან, რომლებიც ჯერ ისევ კითხვების დასმის პროცესში არიან…
ჩემი იდეოლოგიური ნაღმები არის არსებულის დაბალანსების მცდელობა, თორემ, რა თქმა უნდა, ნებისმიერი იდეოლოგიისგან თავისუფალი უნდა იყო ადამიანი და გარემოსთან სრულ ჰარმონიაში ცხოვრობდე, თუმცა არსებული წესრიგი ამის საშუალებას არ გვაძლევს. თავისუფლება არ უნდა იყოს ვაჭრობასთან გაიგივებული.
რა უნდა გავაკეთოთ რომ ჩაფხუტი აღარ იყოს სიკვდილის სიმბოლო?
სისტემა უნდა დავანგრიოთ
