„მცირე ბიზნესის“ სტატუსით სარგებლობა საქართველოში, ანუ ვის შეუძლია გადაიხადოს მხოლოდ 1% საშემოსავლო გადასახადი?
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის თანახმად (მუხლი 90), ფიზიკურ პირს, რომელიც („მცირე ბიზნესისთვის“ დაშვებული) ეკონომიკური საქმიანობიდან 500 000 ლარამდე წლიურ შემოსავალს იღებს და ,,მცირე ბიზნესის’’ სტატუსის სერტიფიკატს ფლობს, შეუძლია დაიბეგროს საშემოსავლო გადასახადის 1%-იანი განაკვეთით (ნაცვლად 20%-ისა).
„მცირე ბიზნესის“ სტატუსის მქონე მეწარმე ფიზიკურ პირს ხშირად „მცირე მეწარმედ“ მოიხსენიებენ, ამიტომ, სტატიაში ზოგჯერ მეც ამ ტერმინს გამოვიყენებ.
რატომ შეიძლება იყოს „მცირე ბიზნესის“ სტატუსი ძალიან სარგებლიანი?
1%-იანი საშემოსავლო გადასახადი წარმოადგენს ქართული საგადასახადო კანონმდებლობით დაწესებულ უმნიშვნელოვანეს საგადასახადო შეღავათს, რომლით სარგებლობაც გარკვეული კატეგორიის თვითდასაქმებულ ფიზიკურ პირებს (მაგალითად, ფრილანსერებს) შეუძლიათ.
ეს ნიშნავს, რომ 20%-იანის ნაცვლად მხოლოდ 1%-იან გადასახადს იხდით და შემოსავლიდან საგადასახადო ხარჯებისთვის დანარჩენი 19%-ის გაღება აღარ მოგიწევთ.
მაგალითად, თუ თქვენი ყოველთვიური შემოსავალი 2000 ლარია, საშემოსავლო გადასახადი 400 ლარი იქნება (საპენსიო ფონდში შესატან თანხაზე ამ სტატიაში არ ვისაუბრებთ). მცირე ბიზნესის სტატუსით კანონიერად, წესების დაცვით სარგებლობის შემთხვევაში კი ამ გადასახადს თვეში მხოლოდ 20 ლარის ოდენობით გადაიხდით. ეს ნიშავს, რომ ყოველთვე დაზოგავთ 380 ლარს, წელიწადში კი – 4560 ლარს.
საგადასახადო ხარჯის კანონიერად დაზოგვას ან მისაღები „ნეტ“ (წმინდა, ხელზე ასაღები) შემოსავლის გაზრდას იმ შემთხვევაშიც კი შეძლებთ, როდესაც გადასახადის გადამხდელად ჯერ არ ხართ რეგისტრირებული და დამკვეთი ქართული კომპანიები თქვენს ნაცვლად იხდიან გადასახადს (ამას ჰქვია გადასახადის წყაროსთან დაკავება).
ნუ ჩათვლით, რომ თქვენი შემოსავალი მხოლოდ ისაა, რასაც საბანკო ანგარიშებზე იღებთ. თქვენი შემოსავალია თანხა გადასახადის გადახდამდე (ანუ მთლიანი „გროს“ შემოსავალი), რასაც აკლდება დამკვეთის მიერ წყაროსთან დაკავებული თქვენი გადასახადი და ხელზე გრჩებათ წმინდა, იგივე „ნეტ“ შემოსავალი.
მაგალითად, თუ გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული არ ხართ, გყავთ 4 დამკვეთი ქართული კომპანია და ოთხივე ერთად თვეში გიხდით 4000 ლარს, ეს ნიშნავს, რომ თქვენი რეალური შემოსავალი 5000 ლარია, დამკვეთები კი თქვენს გადასახადს თქვენს მაგივრად იხდიან 1000 ლარის ოდენობით, დარჩენილ 4000 ლარს კი საბანკო ანგარიშზე გირიცხავენ. ანუ, თქვენი მთლიანი („გროს“) შემოსავალია 5000 ლარი, წმინდა („ნეტ“) შემოსავალი კი – 4000 ლარი. ბიუჯეტში იხდით გადასახადს 1000 ლარის ოდენობით (თქვენს ნაცვლად სხვა ადეკლარირებს, მაგრამ, ეს გადასახადი მაინც თქვენია).
თუ დარეგისტრირდებით ინდივიდუალურ მეწარმედ და თან შეძლებთ, კანონის სრული წესების დაცვით ისარგებლოთ ,,მცირე ბიზნესის“ სტატუსით, დამკვეთებს აღარ ექნებათ ვალდებულება თქვენს ნაცვლად გადაიხადონ ის 1000 ლარის გადასახადი. თქვენ შეძლებთ მიიღოთ 5000 ლარი მთლიანად, საიდანაც თავად დაადეკლარირებთ და გადაიხდით მხოლოდ 50 ლარს. შედეგად, დამკვეთების ხარჯი დარჩება უცვლელი – თვეში 5000 ლარი, თქვენი წმინდა შემოსავალი კი 950 ლარით გაიზრდება.
თუ ინდივიდუალურ მეწარმედ დარეგისტრირდებით და „მცირე ბიზნესის“ სტატუსს არ მოიპოვებთ, დამკვეთებს კვლავაც აღარ ექნებათ გადასახადის თქვენს ნაცვლად გადახდის ვალდებულება, ისინი კვლავაც მთლიან 5000 ლარს გადაგიხდიან, საიდანაც უნდა დაადეკლარიროთ და თავად გადაიხადოთ თქვენი შემოსავლის 20%.
ხომ გახსოვთ, რა განსხვავებაა „გროს“ შემოსავალსა და „ნეტ“ შემოსავალს შორის? „ნეტ“ შემოსავალი ისაა, რასაც საბანკო ანგარიშზე იღებთ გადასახადების გადახდის შემდეგ. ამ გადასახადებს ზოგჯერ თქვენ იხდით, ზოგჯერ კი სხვა -თქვენს ნაცვლად (მაგალითად, დამკვეთი ან დამქირავებელი კომპანია), თუმცა ეს თქვენი მთლიანი შემოსავლიდან გადახდილი თქვენივე გადასახადია.
როგორც ხედავთ, „მცირე ბიზნესის“ სტატუსმა შეიძლება დიდი შეღავათი მოგიტანოთ, თუმცა 1%-იანი საგადასახადო განაკვეთით სარგებლობა ისეთი მარტივი არ არის, როგორც ერთი შეხედვით შეიძლება ჩანდეს.
ამ სტატიაში მოკლედ მოგიყვებით, რა უნდა გაითვალისწინოთ იქამდე, ვიდრე 1%-იანი გადასახადით ისარგებლებთ.
რა ტიპის ეკონომიკურ საქმიანობაზე ვრცელდება „მცირე ბიზნესის“ სტატუსი (1%-იანი საგადასხადო განაკვეთი)?
,,მცირე ბიზნესის’’ სტატუსი (1%-იანი გადასახადი) ყველა ტიპის შემოსავალზე არ ვრცელდება:
საგადასახადო კოდექსის გარდა, „მცირე ბიზნესის“ სტატუსის გამოყენებას საქართველოს მთავრობის #415 დადგენილებაც არეგულირებს და მასში მოცემულია იმ საქმიანობათა ჩამონათვალი:
- რომელიც „აკრძალულია“ მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირისთვის (მაგალითად, საკონსულტაციო, არქიტექტურული, საადვოკატო საქმიანობები და სხვა);
- რომელიც არ არის აკრძალული მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირისთვის, თუმცა ასეთი საქმიანობიდან მიღებული შემოსავალი იბეგრება ჩვეულებრივი განაკვეთით (მაგალითად, ქონების იჯარით გაცემა, სესხის გაცემა და ა.შ).
აკრძალული საქმიანობა ნიშნავს, რომ 10 ტიპის შემოსავალიც რომ გქონდეთ და აქიდან მხოლოდ 1 იყოს „მცირე მეწარმესთვის“ აკრძალული საქმიანობა, ხოლო სხვა დანარჩენი 1%-იან დაბეგვრას ექვემდებარებოდეს, თქვენ ვერც დანარჩენ 9 საქმიანობიდან მიღებულ შემოსავალზე შეძლებთ ისარგებლოთ 1%-იანი განაკვეთით.
საქმიანობათა მეორე კატეგორია გულისხმობს, რომ მიღებული შემოსავლები იბეგრება ისე, თითქოს თქვენ არ სარგებლობთ „მცირე ბიზნესის“ სტატუსით; ე.ი., ამ შემოსავლების გათვალისწინება არ ხდება 500 000 ლარიან ზღვარში და იბეგრება იმ განაკვეთით, რა განაკვეთითაც დაიბეგრებოდა „მცირე ბიზნესის“ სტატუსის არქონის შემთხვევაში. მაგალითად, 20% უმეტეს შემოსავალზე, 5% – ბინის გაქირავების შემთხვევაში და 0% – თუ შემოსავალი გათავისუფლებულია.
საქმიანობათა მესამე კატეგორია, რომელზეც 1%-იანი განაკვეთი ვრცელდება, 415-ე დადგენილებაში პირდაპირ არ არის ჩამოთვლილი. შესაბამისად, ასეთ საქმიანობებს ვადგენთ „გამორიცხვის მეთოდით.“ ეს ნიშნავს, რომ რაც ზემოთ ჩამოთვლილ 2 კატეგორიაში არ ხვდება, იმ ეკონომიკური საქმიანობით მიღებულ შემოსავალზე შეიძლება გადასახადის 1%-იანი განაკვეთი გავრცელდეს.
შეიძლება ხელფასის დაბეგვრა 1%-ით? არა!
საგულისხმოა, რომ 1%-იანი განაკვეთი არც ერთ შემთხვევაში არ ეხება ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავალს. ეს ნიშნავს, რომ თუ თქვენ დაქირავებული ხართ, ასეთ შემოსავალზე დაიბეგრებით 20%-იანი განაკვეთით ისე, რომ გადასახადს თქვენს მაგივრად დამსაქმებელი გადაიხდის; ე.ი., მოხდება გადასახადის წყაროსთან დაბეგვრა (ეს ტერმინი უკვე ნაცნობია თქვენთვის).
„მცირე მეწარმის“ შემოსავლის რეკვალიფიკაცია საგადასახადო ორგანოს მიერ
საგადასახადო ორგანომ, შესაძლოა, ხელფასად დააკვალიფიციროს ის შემოსავალი რომელსაც თქვენ მომსახურების საფასური უწოდეთ და თქვენი შემოსავალი 20%-ით დაბეგროს, ნაცვლად 1%-ისა. ამაზე უფრო დეტალურად ქვემოთ ვისაუბრებ.
იგივე (რეკვალიფიკაციის) რისკი არსებობს სერვისის კატეგორიზაციასთან დაკავშირებითაც. შესაძლოა, საგადასახადო ორგანომ თქვენს მიერ გაწეული სერვისი შეაფასოს კონსულტაციად (აკრძალული საქმიანობა), თქვენ კი დამკვეთთან გაფორმებულ მომსახურების ხელშეკრულებაში სხვა ტერმინოლოგია გქონდეთ გამოყენებული.
როცა 1%-იანი დაბეგვრის მიზნებისთვის გაწეულ მომსახურებას კატეგორიას აკუთვნებთ, გადამწყვეტი მნიშვნელობა იმას კი არ ენიჭება, თუ რა სახელწოდება ექნება თქვენს სერვისს ხელშეკრულებაში (მაგალითად, პროგრამირების მომსახურება), არამედ – იმას, კონტრაქტის პირობები შესაბამისობაში იქნება თუ არა რეალობასთან. წინააღმდეგ შემთხვევაში, საგადასახადო ორგანომ, შესაძლოა, ე.წ. „გადასახადის არიდების საწინააღმდეგო ზოგად წესს“ (General Anti Avoidance Rule-GAAR-საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლის მე-9 ნაწილი) მიმართოს და თქვენი ბიზნეს ტრანზაქციების კვალიფიკაცია შეცვალოს.
მაგალითად, თუ ხელშეკრულებაში ნახსენებია ,,IT სერვისი“ ან ,,მენეჯერული მომსახურება,’’ საგადასახადო ორგანომ შესაძლოა იგი დააკვალიფიციროს, როგორც „კონსულტაცია IT საკითხებზე,“ ან „კონსულტაცია მენეჯერულ საკითხებზე“. შედეგად, ,,მცირე ბიზნესის’’ სტატუსის გაუქმება მოხდება (რადგან კონსულტაცია აკრძალული საქმიანობაა) რაც თქვენთვის გადასახადებისა და სანქციების რეტროსპექტიულად დაკისრებას გამოიწვევს.
სხვა სიტყვებით რომ ავხსნა: ვიცით, რომ არსებობს ბიზნეს საქმიანობები რომლებიც შესაძლოა მოექცნენ 1%-იან რეჟიმში და არის ისეთი ბიზნეს საქმიანობანი, რომლებიც 1%-იან რეჟიმში ვერ ექცევიან. იმისთვის რომ დაადგინოთ, თქვენი საქმიანობა ექცევა თუ არა 1%-იან რეჟიმში, ჯერ ამ საქმიანობას უნდა დაერქვას კონკრეტული სახელი, რაც სწორი კვალიფიკაციის მინიჭებას გულისხმობს: მაგალითად, პროგრამირება, კვლევა, თარგმნა, მენეჯმენტი და ა.შ. მხოლოდ შემდეგ უნდა მოხდეს ამის სწორად ფორმულირება თქვენს მიერ გაფორმებულ მომსახურების ხელშეკრულებაში.
ზემოთ ნახსენები „რეკვალიფიკაციის“ ძირითადი საკანონმდებლო საფუძველია:
საქართველოს საგადასახადო კოდექსის #73 მუხლის მე-9 ნაწილი, რომლის მიხედვით:
„საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრის მიზნით საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს:
ბ) სამეურნეო ოპერაციის ფორმისა და შინაარსის გათვალისწინებით, შეცვალოს მისი კვალიფიკაცია, თუ ოპერაციის ფორმა არ შეესაბამება მის შინაარსს.“
ასე რომ, ძალიან ფრთხილად და დაკვირვებით განსაზღვრეთ, რეალურად რა ტიპის მომსახურებას ახორციელებთ და ამ მომსახურებაზე ვრცელდება თუ არა 1%-იანი საგადასახადო განაკვეთი.
„მომსახურების ხელშეკრულების“ შესაძლო რეკვალიფიკაცია „შრომის ხელშეკრულებად“
როგორც უკვე აღვნიშნე, საშემოსავლო გადასახადის 1%-იანი განაკვეთი ხელფასზე არ ვრცელდება და ასეთი შემოსავალი იბეგრება ჩვეულებრივი 20%-იანი განაკვეთით (გადახდის წყაროსთან, დამქირავებლის მიერ). ამიტომ ბევრ ფიზიკურ პირსა და დამსაქმებელს შესაძლოა გაუჩნდეს მოტივაცია, რომ შრომითი ხელშეკრულების ნაცვლად მომსახურების ხელშეკრულება გააფორმოს იმ მიზნით, რომ 20%-იანი გადასახადი 1%-იანით შეიცვალოს.
ეს მოტივი ლოგიკურია, თუმცა საპირისპიროდ, საგადასახადო ორგანოსაც აქვს ბერკეტები, რომ თქვენს მიერ შედგენილი „მომსახურების შეთანხმება“ სიღრმისეულად გააანალიზოს და შესაბამისი წინაპირობების არსებობის შემთხვევაში, შრომის ხელშეკრულებად დააკვალიფიციროს (შესაბამისად, თქვენი შემოსავალი გახდება ხელფასი, ე.ი., 20%-იანი განაკვეთით დასაბეგრი შემოსავალი).
შრომითი ხელშეკრულება VS მომსახურების ხელშეკრულება
არსებობს რამდენიმე ფაქტორი, რომელიც შრომით კონტრაქტს მომსახურების ხელშეკრულებისგან განასხვავებს. მაგალითად, როდესაც მომსახურების მიმწოდებელს ერთი და იგივე, თან ერთადერთი კლიენტი დიდი ხნის მანძილზე ჰყავს, როცა ფიზიკური პირი მისი დამკვეთის ოფისში მუშაობს, მისი აღჭურვილობით (მაგ. ლეპტოპი) სარგებლობს, აქვს ფიქსირებული ყოველთვიური შემოსავალი, სარგებლობს შვებულებით და ა.შ. ასეთ შემთხვევებში შესაძლოა, წარმოიქმნას გონივრული ეჭვები, რომ კონტრაქტზე დაფუძნებული ურთიერთობა შრომით ურთიერთობას უფრო გულისხმობს და არა – მომსახურების მიწოდებას. რა თქმა უნდა, ჩამოთვლილის გარდა ბევრი სხვა ფაქტორიცაა გასათვალისწინებელი.
სპეციალური კითხვარი „მცირე მეწარმეებისთვის“, რომელიც საგადასახადო ორგანოს ვებ-გვერდზე www.rs.ge-ზეა გამოქვეყნებული
შემოსავლების სამსახური სპეციალურ კითხვარს იყენებს იმის გასარკვევად, შემოსავალი მომსახურების საფასურია, თუ ხელფასი. ეს კითხვარი დაახლოებით 40 კითხვისგან შედგება, რომელზე გაცემული პასუხებითაც განისაზღვრება, თქვენს მიერ დამკვეთთან გაფორმებული შეთანხმება მომსახურების ხელშეკრულებაა თუ – შრომის.
ეს კითხვარი გამოქვეყნებულია შემოსავლების სამსახურის ვებ-გვერდზე, შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ ლინკზე: https://bit.ly/3fKbHZJ
კითხვარის შევსების შემთხვევაში, პროგრამა ავტომატურად გაძლევთ პასუხს 1) „მომსახურება“ ან 2) „შრომითი ხელშეკრულება“. მეორე პასუხი სავარაუდოდ ნიშნავს, რომ თქვენი შემოსავალი 20%-იან განაკვეთს ექვემდებარება.
შესაბამისად, ჯერ უნდა დარწმუნდეთ, რომ კონტრაქტის პირობები კარგად, მკაფიოდაა განმარტებული, რეალურ საქმიანობას შეესაბამება და რეალობაც იმაზე მიუთითებს, რომ თქვენი შემოსავალი მომსახურების საფასურს წარმოადგენს (თანაც ისეთი მომსახურების, რომელზეც 1% ვრცელდება) და არა -ხელფასს.
მოკლედ, თუ დასაქმებული ხართ და შრომის კონტრაქტს ,,მომსახურების ხელშეკრულებად’’ ცვლით, დარწმუნდით, რომ დოკუმენტის პირობები და რეალური საქმიანობაც ნამდვილად (და არა მხოლოდ ფორმალურად) იცვლება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მხოლოდ გადასახადის შემცირების მიზნით განხორციელებული სახელის ცვლილება, შესაძლოა გახდეს GAAR-ის გამოყენების მიზეზი საგადასახადო ორგანოს მიერ და კვლავ 20%-ით დაიბეგროთ.
ზოგადად, დაქირავებულის სტატუსიდან „მცირე მეწარმეობაზე“ გადასვლა ხშირად გახლავთ საგადასახადო რისკების შემცველი. სავარაუდოდ, საგადასახადო ორგანოს ეჭვებს გამოიწვევს შემთხვევები, როცა გარკვეული პერიოდის მანძილზე „შრომის ხელშეკრულება“ არსებობდა, შემდგომ კი ის იცვლება და გადაკეთდება მცირე მეწარმესთან „მომსახურების ხელშეკრულებად,“ ხოლო ფიზიკური პირი იმავე საქმიანობას განაგრძობს იმ ერთადერთი ან/და ძირითადი „დამკვეთისთის“ (დამსაქმებლისთვის) რომელთანაც წლების მანძილზე მუშაობდა დაქირავებულის სტატუსით.
მეორე მხრივ, ეს არ ნიშნავს, რომ თქვენ უფლება არ გაქვთ თავად განსაზღვროთ თქვენი ბიზნეს ურთიერთობის ფორმა; უბრალოდ, ეს ყოველივე ბიზნეს მიზეზებით უნდა იყოს განპირობებული და მოტივი მხოლოდ გადასახადის შემცირება არ უნდა იყოს.
რა შემთხვევაში უნდა გეშინოდეთ ნაკლებად თქვენს მიერ გაწეული მომსახურებით მიღებული შემოსავლის „ხელფასად“ გადაკვალიფიცირების?
თუ მუშაობთ ფრილანსერად, რამდენიმე კლიენტი (დამკვეთი) გყავთ, ადრე თქვენს კლიენტებთან არ იყავით დასაქმებული შრომითი ხელშეკრულებით, რომელიმე ერთი დამკვეთიდან არ იღებთ თქვენი შემოსავლის უმეტეს ნაწილს (მაგალითად, მთლიანი შემოსავლის 85%-ზე მეტს) და საქმიანობის განსახორციელებლად არ იყენებთ დამკვეთთა აქტივებს. ჩამოთვლილი ფრილანსერის საქმიანობის ტიპიურ მახასიათებლებს წარმოადგენს და ასეთ შემთხვევაში მე, პირადად, შემოსავლის ხელფასად დაკვალიფიცირების ძალიან მცირე საგადასახადო რისკს ვხედავ. მთავარია, თქვენი შემოსავლის ტიპი შეესაბამებოდს 1%-ით დასაბეგრ შემოსავლის კატეგორიებს.
„მცირე ბიზნესის“ (1%-იანი გადასახადი) სტატუსით სარგებლობა უცხოელი დამკვეთების შემთხვევაში
გაითვალისწინეთ, რომ ეს სტატია დიდწილად თანაბრად ეხება შემთხვევებს, როცა მომსახურებას უწევთ ქართველ და უცხოელ დამკვეთებს.
ქართველი და უცხოელი დამკვეთებისგან მიღებული შემოსავლის დაბეგვრაში შემდეგ განსხვავებას ვხედავთ:
თუ ინდივიდუალ მეწარმედ რეგისტრირებული არ ხართ და თქვენი დამკვეთი ქართული კომპანიაა, ეს უკანასკნელი ვალდებულია, დაფაროს თქვენი გადასახადი (იგულისხმება წყაროსთან დაკავება). თუ უცხოელი დამკვეთი გყავთ, ვალდებული ხართ, დარეგისტრირდეთ ინდივიდუალურ მეწარმედ და ასეთი დამკვეთისგან მიღებულ შემოსავალზე დაწესებული გადასახადი თავად გადაიხადოთ.
1%-იანი გადასახადი ერთნაირი პრინციპებით ვრცელდება უცხოელი და ქართველი დამკვეთებისგან მიღებულ შემოსავლებზე.
ქართულ და უცხოურ დამკვეთებს შორის მნიშვნელოვანი განსხვებაა დამატებული ღირებულების გადასახადის (დღგ-ის) ნაწილში:
„მცირე მეწარმის“ დაბეგვრა დღგ-ით
თუ „მცირე ბიზნესის“ მიერ ქართული დამკვეთებისგან მიღებული შემოსავალი 12 კალენდარული თვის მანძილზე გადააჭარბებს 100 000 ლარს, მაშინ უმეტეს შემთხვევაში წარმოგექმნებათ დღგ-ის რეგისტრაციის ვალდებულება და მოგიწევთ დღგ-ს გადახდა თქვენს მიერ გაწეული სერვისებზე. აღნიშნული ვალდებულება არ ეხება და არც 100 000 ლარიან ზღვარში ექცევა ის შემოსავლები, რომლებიც უცხოური დამკვეთი კომპანიებისგან გაქვთ მიღებული.
თუ თქვენი დამკვეთი არარეზიდენტი ფიზიკური პირია, დღგ-ის 100 000 ლარიან ზღვარში ზოგი მომსახურება შედის, ზოგი კი – არა. ასეთი სერვისების ჩამონათვალი მოცემულია საგადასახადო კოდექსის 162 პრიმა 1 მუხლის მე-14 ნაწილში.
უცხოელი დამკვეთებისგან მიღებული შემოსავლის დღგ-ით დაბეგვრასთან დაკავშირებით სტატიას გაეცანით აქ.
ზოგადად, გაითვალისწინეთ, რომ „მცირე მეწარმეს“ დღგ-ის გადახდის ვალდებულება ან/და გათავისუფლება ისევე ეხება, როგორც სხვა ისეთ ინდივიდუალურ მეწარმეებსა ან/და კომპანიებს, რომლებიც საგადასახადო შეღავათით არ სარგებლობენ.
„მცირე ბიზნესის“ სტატუსთან დაკავშირებული სხვა საკითხები
პოზიტიური მხარე: თუ თქვენი წლიური შემოსავალი 500 000 ლარს აჭარბებს, ეს ავტომატურად არ წარმოადგენს ,,მცირე ბიზნესის’’ სტატუსის გაუქმების მიზეზს.
თუ თქვენი წლიური შემოსავალი 500 000 ლარზე მეტია, ეს არ წარმოადგენს ,,მცირე ბიზნესის’’ სტატუსის გაუქმების სამართლებრივ საფუძველს იმ შემთხვევაში, თუ ეს ლიმიტი ორი წლის მანძილზე ზედიზედ არ გადაჭარბებულა.
გარდა ამისა, 500 000-ლარიან ზღვარს ზემოთ მიღებულ შემოსავალზე თქვენ 3%-ს იხდით.
მაგალითად, თუ 600 000 ლარს იღებთ ერთ ტრანზაქციაზე და ეს წარმოადგენს თქვენს აღიარებულ შემოსავალს, 600 000 ლარზე 3%-ის გადახდა მოგიწევთ. მეორე მხრივ, თუ 10 თვის განმავლობაში თვეში 60 000 ლარს იღებთ და ზღვარს მეცხრე თვეში აჭარბებთ, პირველი 8 თვის განმავლობაში, 480 000 ლარზე 1%-ს გადაიხდით, ხოლო დანარჩენ 120 000-ზე – 3%-ს.
ეს ნიშნავს, რომ 3%-იანი გადასახადი იწყება იმ თანხიდან, რამდენითაც 500 000-ლარიან ზღვარს გადააჭარბეთ.
უარყოფითი მხარე: ,,მცირე ბიზნესის’’ სერტიფიკატის ფლობა არ ნიშნავს, რომ 1%-იანი განაკვეთი გარანტირებულია
თუ საქართველოს შემოსავლების სამსახურის მიერ გაცემულ ,,მცირე ბიზნესის’’ სერტიფიკატს არ ფლობთ, 1%-იანი დაბეგვრით ვერ ისარგებლებთ. თუმცა, ეს დოკუმენტი 1%-იანი დაბეგვრის გარანტიას მაინც არ გაძლევთ.
პროცედურები ასე მიმდინარეობს:
თავდაპირველად ინდივიდუალურ მეწარმედ რეგისტრირდებით იუსტიციის სახლში. შემდეგ საგადასახდო ორგანო შეგიქმნით გვერდს www.rs.ge-ის პლატფორმაზე, სადაც მომხმარებლის სახელი და პაროლი მოგენიჭებათ. აღნიშნული გვერდიდან აგზავნით განცხადებას და ითხოვთ „მცირე ბიზნესის“ სერტიფიკატს, რომელსაც საგადასახადო ორგანო გასცემს (ე.ი. პირველი ეტაპია ინდ. მეწარმედ რეგისტრაცია იუსტიციის სახლში, მეორე კი – „მცირე ბიზნესის“ სერტიფიკატის აღება საგადასახადო ორგანოში).
დიდი ალბათობით, ამ სერტიფიკატს ძალიან მარტივად მიიღებთ (გაითვალისწინეთ, რომ „მცირე ბიზნესის“ სტატუსი მოქმედებას იწყებს მხოლოდ ამ სტატუსის მინიჭების თვის შემდეგი თვიდან), თუმცა, თუ, მაგალითად, ორი წლის შემდეგ თქვენთან საგადასახადო შემოწმება ჩატარდება, შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტის აუდიტორები შეამოწმებენ თქვენს კონტრაქტსა და რეალურ ბიზნეს საქმიანობას (ბიზნეს ტრანზაქციების არსს). თუ მათ ექნებათ თქვენი საქმიანობის რეკვალიფიკაციის საფუძველი (მაგალითად, „აკრძალულ საქმიანობად“ ან „ხელფასად“), თქვენი სერტიფიკატი მათ ვერ შეაჩერებს და 20%-იანი გადასახადსა და სანქციებს რეტროსპექტიულად მაინც დაგირიცხავენ. ამიტომ, მიაქციეთ ყურადღება და კარგად გააანალიზეთ, რამდენად შეესაბამებით „მცირე ბიზნესის“ კატეგორიას.
წინამდებარე სტატიით მსურს, განვმარტო, რომ თუ საგადასახადო ორგანო „მცირე ბიზნესის“ სტატუსს მოგანიჭებთ, ზედმეტად თავდაჯერებული ნუ იქნებით. სწორად და დაკვირვებით გააანალიზეთ თქვენი ბიზნეს საქმიანობა იქამდე, ვიდრე 1%-იანი შეღავათით სარგებლობას დაიწყებთ და შემდეგაც ასე გააგრძელეთ.
საანგარიშო პერიოდი „მცირე მეწარმესთვის“
,,მცირე ბიზნესისთვის’’ საგადასახადო საანგარიშო პერიოდი არის თვე. დეკლარირება ხდება ყოველი საანგარიშო თვის მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე (ჩათვლით).
შეჯამება: „მცირე ბიზნესის“ სტატუსი, იგივე 1%-იანი გადასახადი საქართველოში
საქართველოში 1%-ით დაბეგვრა ძალიან კარგი შესაძლებლობაა ბევრი მეწარმისა და ფრილანსერისთვის. ასე მათ შეუძლიათ, რომ საგადასახადო ხარჯები მნიშვნელოვნად დაზოგონ კანონიერი გზით. თუმცა, როგორც უკვე აღვნიშნე, ამ საგადასახადო შეღავათით სარგებლობამდე ფრთხილად და ყურადღებით ყოფნაა საჭირო.
სტატუსის მიღებამდე აუცილებლად უნდა მიიღოთ სწორი რჩევა და დარწმუნდეთ, რომ თქვენი ბიზნეს საქმიანობა 1%-იან დაბეგვრას ექვემდებარება, კონტრაქტი კი მკაფიოდ და სწორადაა ფორმულირებული და რეალობას შეესაბამება.
გარდა ამისა, უნდა გაეცნოთ საგადასახადო კოდექსის 88-95-ე მუხლებს, საქართველოს მთავრობის #415 დადგენილებასა და საქართველოს ფინანსთა მინისტრის #999 ბრძანებას. ეს ის საკანონმდებლო ნორმებია, რომლებიც „მცირე მეწარმის“ დაბეგვრას არეგულირებენ.
ავტორი: გელა ბარშოვი, საგადასახადო კონსულტანტი და საკონსულტაციო ფირმა TPsolution („თიფი სოლუშენი“)-ის მმართველი პარტნიორი.
[პარტნიორის კონტენტი]
