გენერაციული ხელოვნური ინტელექტის ეპოქამდე, როდესაც ვინმეს დიდი რაოდენობით კონტენტის შექმნა მინიმალური დანახარჯებით სურდა, პასუხი მარტივი იყო – ვიკი. როგორც ერთ-ერთი წამყვანი მარკეტერი ხსნის – ადრე უბრალოდ აამუშავებდი საიტს, სულერთია ფართო თუ ვიწრო მიმართულებით და ყველას აძლევდი რედაქტირების საშუალებას. თუ პიონერი იყავი, როგორც ვიკიპედია, ან გყავდა ისეთი ერთგული თაყვანისმცემლები, როგორც პოპულარულ სამეცნიერო-ფანტასტიკურ სერიალებს, მალე გექნებოდა უზარმაზარი სტრატეგიული ღირებულების მქონე კონტენტი.
მაგრამ ამგვარ მუშაობას თავისი გამოწვევები აქვს. როდესაც კონტენტის შექმნას საზოგადოებას ანდობ, ხარისხის შენარჩუნება სერიოზულ პრობლემად იქცევა. ვიკიპედიის შემთხვევაში, ეს ნიშნავს უამრავი მოხალისე რედაქტორის გამოყენებას, რომლებიც მილიონობით გვერდს მართავენ.
ციფრული სტრატეგიის ექსპერტები აღნიშნავენ, რომ ვიკიპედიის რედაქტორებს საოცარი გავლენა აქვთ, რადგან ყოველდღიურად მილიონობით ადამიანი ეყრდნობა მათ ნამუშევარს. ეს გავლენა განსაკუთრებით თვალსაჩინო გახდა ბოლო დღეებში, როდესაც ადგილი ჰქონდა შიდა ექსპერიმენტს – ზოგიერთი სტატიის დასაწყისში AI-ით გენერირებული შეჯამებების დამატებას.
უკურეაქცია იმდენად სწრაფი და მძლავრი იყო, რომ ვიკიპედიას მოუწია პროექტის გაუქმება გაშვებიდან ერთი დღის შემდეგ. ეს ნამდვილად არის სანიმუშო მაგალითი იმისა, თუ როგორ არ უნდა დანერგო AI ერთგული და პროფესიონალი რედაქტორების გუნდში.
საინტერესოა, რომ ამ შემთხვევაში AI-ს არაფერი უხეშად არასწორი არ უთქვამს. დოპამინის შესახებ შექმნილი შეჯამება საკმაოდ კარგად ხსნიდა კონცეფციას და ბევრად უფრო მარტივი ენით იყო დაწერილი, ვიდრე ორიგინალი ტექსტი. არ ყოფილა ე.წ. ჰალუცინაციები – გამოგონილი კვლევები ან აბსურდული რჩევები.
მედია ანალიტიკოსის თქმით, რეალური პრობლემა იყო არა AI-ს შედეგი, არამედ შიდა ამბოხება. ვიკიპედიის სარედაქციო პროცესი ეფუძნება რადიკალურ გამჭვირვალობას – ყველა დისკუსია და ცვლილების მიზეზი საჯაროდ განიხილება. თუ გადახედავთ ტესტის განხილვის გვერდს, ნახავთ უპრეცედენტო პროტესტს, რომელიც ტვიტერის აღშფოთებასაც კი გადააჭარბებდა.
რეაქცია შეიძლება გადაჭარბებული ჩანდეს, მაგრამ მისი არსი გასაგებია. ადამიანებისთვის, რომელთა საქმიანობა სიტყვებზეა დაფუძნებული, AI-ს შემოჭრა ეგზისტენციალურ საფრთხედ აღიქმება. ეს განსაკუთრებით ეხება ვიკიპედიის რედაქტორებს, რომლებიც ცნობილნი არიან იმით, რომ ერთი მარცვლის გამოც კი შეუძლიათ დიდი დებატების გამართვა.
მათი კრიტიკა არ იყო მხოლოდ ემოციური. რედაქტორებმა განაცხადეს, რომ AI-ს შეჯამება იყენებდა ფრაზებს, რომლებიც არ შეესაბამებოდა ვიკიპედიის სტილს. მაგალითად, ტექსტში გამოყენებული იყო ნაცვალსახელი „ჩვენ“, მაშინ როდესაც ვიკიპედია ობიექტურ, მესამე პირში თხრობას ანიჭებს უპირატესობას. ასევე, ზოგიერთი ტერმინი, როგორიცაა „ემოცია“, AI-ს მიერ დასკვნის გაკეთება იყო და არა ფაქტების ზუსტი ასახვა.
თუმცა, ტექნოლოგიური ექსპერტები მიუთითებენ, რომ ეს მხოლოდ ტესტი იყო. ვიკიპედიამ საკმაოდ ფრთხილად შეარჩია ტექნოლოგია, გამოიყენა ღია კოდის Cohere მოდელი, რათა შეენარჩუნებინა მაღალი კონტროლი. სავარაუდოდ, მარტივი იქნებოდა რედაქტორების უკუკავშირის გამოყენება სისტემის დასახვეწად და ვიკიპედიის სტილთან უკეთ მოსარგებად.
სამწუხაროდ, ეს არ მოხდა. რედაქტორებმა სწრაფად და მკაცრად უპასუხეს ინიციატივას, დისკუსია არ ყოფილა კონსტრუქციული. ნაცვლად იმისა, რომ ეცადათ იმ პროდუქტის გაუმჯობესება, რომელიც მკითხველებს მოსწონდათ (ტესტის პერიოდში მომხმარებელთა 75%-მა შეჯამება სასარგებლოდ მიიჩნია), რედაქტორების უმრავლესობა ცდილობდა პროექტის სრულად გაუქმებას.
მედია ანალიტიკოსები აღნიშნავენ, რომ მსგავსი დრამები ახლა მთელ მედია სივრცეში თამაშდება. ხელმძღვანელები ეძებენ AI-ს სტრატეგიებს, რომლებიც გაზრდის შემოსავლებს რედაქციების მორალის დაზიანების გარეშე. ვიკიპედიის მსგავსად, Politico-ს პროფკავშირმა სამართლებრივი ზომები მიიღო კომპანიის წინააღმდეგ, რომელმაც დანერგა შეუმოწმებელი AI-გენერირებული შეჯამებები რედაქციის მასალებზე დაყრდნობით.
მეორე მხრივ, AI შეიძლება სასარგებლო იყოს ჟურნალისტებისთვისაც. წამყვანი გამოცემების – The Associated Press, The Wall Street Journal და სხვების გამოძიებები იყენებენ AI-ს უზარმაზარი მონაცემების დასამუშავებლად. რედაქტორებისა და პროდუქტის მენეჯერებისთვის, რომლებიც AI-ს დანერგვას გეგმავენ, ვიკიპედიის შემთხვევიდან ბევრი რამ არის სასწავლი. ყველაზე მნიშვნელოვანი გაკვეთილი: არ დააძალოთ AI-ს დანერგვა. მართალია, ეს ტესტი იყო, მაგრამ ის არ იყო საკმარისად შეზღუდული – შეჯამებისთვის შერჩეული გვერდები არ ყოფილა მკაფიო სატესტო ზონაში მოქცეული.
წარმატებული რედაქციები – Reuters, The New York Times, The Washington Post – AI-ს ნერგავენ გააზრებულად და ფრთხილად: გუნდიდან გუნდამდე, ხშირად მომხმარებლიდან მომხმარებელზეც კი, ასრულებენ რთულ სამუშაოს ადამიანების მოზიდვისთვის ახალი გამოცდილებების შემოტანამდე.
როგორც მედიის ექსპერტი დაასკვნის: „ის, თუ როგორ წარადგენთ ჟურნალისტიკაში როგორ AI-ს, ისევე მნიშვნელოვანია, როგორც თავად ტექნოლოგიის შესაძლებლობები. თუნდაც საუკეთესო სისტემა გამოიწვევს წინააღმდეგობას, თუ ის წარმოდგენილია ნდობის, გამჭვირვალობისა და პროფესიული პატივისცემის გარეშე. AI შეიძლება იყოს ძლიერი მოკავშირე რედაქციებისთვის – თუ ის შემოტანილია ზრუნვით, თანხმობით და პარტნიორობის ნათელი გრძნობით.“
წყარო: Fastcompany
