როდესაც ორგანიზაციებში საუბრობენ კარგ კომუნიკატორზე, ხშირად გულისხმობენ შესანიშნავ პრეზენტატორს და არა კარგ მსმენელს. საინტერესოა, რომ ბიზნეს სკოლების პროგრამების მხოლოდ მცირე ნაწილი ეთმობა მოსმენის უნარების განვითარებას, ხოლო კომპანიების თანამშრომელთა ტრენინგებზე ეს საკითხი ხშირად საერთოდ არ განიხილება.
ეს მნიშვნელოვანი ხარვეზია თანამედროვე ორგანიზაციულ განვითარებაში.
კვლევები აჩვენებს, რომ ლიდერები, რომლებსაც კარგი მოსმენის უნარი აქვთ, ქმნიან ისეთ სამუშაო გარემოს, სადაც თანამშრომლები გრძნობენ, რომ მათ უსმენენ, აფასებენ და პროცესებში აქტიურად არიან ჩართულები. თანამშრომლები, რომლებიც ხედავენ, რომ მათ კარგად უსმენენ, აღნიშნავენ სამსახურით კმაყოფილებისა და ფსიქოლოგიური უსაფრთხოების მაღალ დონეს. სპეციალისტები მიიჩნევენ, რომ მოსმენის უნარი სამუშაო ადგილზე ყველაზე მნიშვნელოვანი ზეპირი კომუნიკაციის უნარია, რომელიც აღემატება საუბრისა და პრეზენტაციის უნარებს.
სწორედ ამიტომ, სტენფორდის ბიზნეს სკოლაში მოსმენის უნარების სწავლება წარმოადგენს MBA პროგრამის მნიშვნელოვან ნაწილს, რომელსაც ასწავლიან როგორც სტუდენტებს, ასევე გლობალურ ბიზნეს გუნდებსა და სამხედრო ლიდერებს. ეს არის უნარი, რომლის განვითარებაც შესაძლებელია და რომელიც გადამწყვეტ როლს თამაშობს ნებისმიერ ლიდერულ პოზიციაზე.
ექსპერტები გამოყოფენ სხვადასხვა ტექნიკას, რომელთა გამოყენებაც შესაძლებელია უკეთესი მსმენელად ჩამოყალიბებისთვის:
ბოლომდე მოსმენა
ადამიანებისთვის ნაცნობია ცუდი მოსმენა: საკუთარი პასუხის წინასწარ დაგეგმვა მაშინ, როცა მოსაუბრე ჯერ არ დასრულებულა, საუბრის შეწყვეტინება, ან მსგავსი გამოცდილების გაზიარების მცდელობა („მეც მქონია მსგავსი შემთხვევა…“).
ასეთი ქცევა ხშირად გამოწვეულია იმით, რომ მსმენელი ცდილობს კავშირის დამყარებას მოსაუბრესთან. ზოგჯერ ეს სოციალური შფოთვის შედეგიცაა, როდესაც ადამიანი წინასწარ ცდილობს მოიფიქროს, რა თქვას.
პრობლემა ისაა, რომ როდესაც ადამიანები ნაადრევად იწყებენ საუბარს ან დისკუსიას საკუთარ გამოცდილებაზე გადაიტანენ, ამით მნიშვნელოვნად მცირდება კომუნიკაციის ხარისხი. უმეტეს ადამიანს სჭირდება დრო საკუთარი სათქმელის სრულად გადმოსაცემად. თუ მათ შეაწყვეტინებენ ან შეწყვეტენ მოსმენას დასრულებამდე, შესაძლოა მთავარი აზრი საერთოდ დაიკარგოს, რაც შემდგომ პასუხს არაეფექტურს ხდის.
უკეთესი მიდგომაა სრულად აწმყოში ყოფნა და კონცენტრირება. ამ უნარის განვითარებისთვის რეკომენდებულია:
ადამიანი უნდა დააკვირდეს საკუთარ ქცევას საუბრების დროს და შეეცადოს შეამჩნიოს, როდის იწყებს საკუთარ ფიქრებში ჩაძირვას – როდის ფიქრობს მომდევნო პასუხზე, როდის ენთება სურვილი გადაწყვეტილების შეთავაზების ან როდის იხსენებს მსგავს სიტუაციებს საკუთარი გამოცდილებიდან. ასეთ მომენტებში საჭიროა შეჩერება და საკუთარი თავისთვის შეხსენება – „მოუსმინე ბოლომდე“.
საუბრის დასრულების შემდეგ, რეკომენდებულია რამდენიმე წამი დაეთმოს მოსმენილის გააზრებას პასუხის გაცემამდე. მოსაუბრე, სავარაუდოდ, უფრო დააფასებს გააზრებულ, თუნდაც მცირედ დაგვიანებულ პასუხს, ვიდრე სწრაფ და შეუსაბამო რეაქციას.
პრაქტიკული მაგალითი:
წარმოვიდგინოთ სიტუაცია, სადაც მენეჯერი პირისპირ ხვდება თანამშრომელს. თანამშრომელი საუბრობს დედლაინების დაცვასთან დაკავშირებულ სირთულეებზე. საუბრის შუა ნაწილში მენეჯერს უჩნდება სურვილი შეწყვიტოს მოსმენა და დაიწყოს გადაწყვეტილებებზე ფიქრი. „ბოლომდე მოსმენის“ ტექნიკის გამოყენებით, მენეჯერი წინააღმდეგობას უწევს დაუყოვნებელი პასუხის გაცემის იმპულსს. ეს მას ეხმარება გონების შენელებაში, მოდუნებასა და აწმყოში ყოფნაში. ხშირად, ასეთი მიდგომით შესაძლებელია გაცილებით მეტი ინფორმაციის მიღება.
სრულად მოსმენის შედეგად, შესაძლოა აღმოჩნდეს, რომ თანამშრომლის პრობლემა უკავშირდება არა დროის მენეჯმენტის სირთულეს (რაც შეიძლება თავდაპირველად ეფიქრა მენეჯერს), არამედ რთულ ურთიერთობას კლიენტთან. საუბრის შუა ნაწილში მოსმენის შეწყვეტის შემთხვევაში, მენეჯერის რჩევები იქნებოდა შეუსაბამო და ძირითადი პრობლემა დარჩებოდა მოუგვარებელი.
მოსმენა გაგებისთვის
მიუხედავად იმისა, რომ „ბოლომდე მოსმენა“ მნიშვნელოვანი უნარია, ის მხოლოდ პირველი ნაბიჯია. ასევე მნიშვნელოვანია იმის გააზრება, თუ როგორ ვუსმენთ – ვუსმენთ პრობლემის გადაჭრის მიზნით თუ მისი სიღრმისეული გაგებისთვის?
მიუხედავად იმისა, რომ ხშირად არსებობს ცდუნება დაუყოვნებლივ გადაიჭრას ყველა პრობლემა – განსაკუთრებით ლიდერების მხრიდან, რომლებიც ცდილობენ გუნდის ნდობის მოპოვებას – უკეთესი შედეგის მიღწევა შესაძლებელია, თუ პირველ ეტაპზე ფოკუსი გაკეთდება არსებული სიტუაციის სრულად გაგებაზე.
ტექნიკის პრაქტიკული გამოყენებისთვის მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ არ არის აუცილებელი მოსაუბრის ყველა სიტყვის დამახსოვრება. ამის ნაცვლად, ფოკუსი უნდა გაკეთდეს საერთო სურათის აღქმაზე. მნიშვნელოვანი დეტალები ბუნებრივად გამოიკვეთება საუბრის მსვლელობისას. როდესაც მოსაუბრე დაასრულებს, რეკომენდებულია მცირე პაუზის აღება მოსმენილის გასააზრებლად. ამ მომენტში, საუბრის კონსტრუქციულად გასაგრძელებლად, სასარგებლოა გადამოწმდეს, რამდენად სწორად იქნა გაგებული მოსაუბრის აზრი. შესაძლებელია ითქვას: „თუ სწორად გავიგე, თქვენ გულისხმობთ…“ და შემდეგ შეჯამდეს მოსმენილი. ამის შემდეგ კი დაისვას კითხვა: სწორად გავიგე?
ასეთი მიდგომა აჩვენებს მოსაუბრეს, რომ მსმენელის მიზანია საერთო გაგების მიღწევა. ეს ასევე ხელს უწყობს პრობლემის მკაფიოდ ჩამოყალიბებას და ეხმარება იმ ნდობის გაღრმავებას, რომლის დამყარებასაც ცდილობენ მხარეები. თუ შეჯამება არაზუსტია, ეს პოზიტიური მომენტია დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად. ასეთ შემთხვევაში შესაძლებელია უბრალოდ ითქვას: „გთხოვთ, მიამბეთ მეტი“ ან „მითხარით, რა გამომრჩა“.
მოსმენა ორი განზომილებით
პირველი ორი ტექნიკის დაუფლების შემდეგ, შესაძლებელია უფრო ღრმად ჩაწვდომა იმას, თუ რა სჭირდება კარგ მსმენელად ჩამოყალიბებას. მოსმენის უნარის განვითარების მნიშვნელოვანი ნაწილია იმის გააზრება, რომ უმეტეს საუბრებს აქვს ორი განზომილება:
ურთიერთობითი განზომილება გულისხმობს კავშირს მოსაუბრესთან, ხოლო შინაარსობრივი განზომილება მოიცავს იმ ინფორმაციას ან პრობლემას, რომელსაც ის გადმოსცემს.
ურთიერთობით განზომილებაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია სრულად აწმყოში ყოფნა ანუ „ბოლომდე მოსმენა“ (პირველი ტექნიკა). ეს ხელს უწყობს კავშირის გაღრმავებას და ეხმარება ადამიანებს, თავი კომფორტულად იგრძნონ აზრებისა და პრობლემების გაზიარებისას.
შინაარსობრივ განზომილებაში კი უმნიშვნელოვანესია „მოსმენა გაგებისთვის“ (მეორე ტექნიკა). საუბრის ეს ასპექტი ხშირად უფრო პრაქტიკული ხასიათისაა. ის მოიცავს ინფორმაციის სწრაფად აღქმას, იმის დემონსტრირებას, რომ პრობლემა გასაგებია, და მოსაუბრესთან თანამშრომლობას შემდგომი ნაბიჯების დასაგეგმად.
წყარო: HBR
