ხელოვნური ინტელექტის შესახებ შფოთვა თანამედროვე პროფესიული სამყაროს ერთ-ერთი ყველაზე გავრცელებული პრობლემაა. გასაკვირი არაა, რომ ბევრი ადამიანი ნერვიულობს – AI უკვე ამჟღავნებს საოცარ პოტენციალს ისეთ სფეროებში, როგორიცაა დიაგნოსტიკა, პროგრამირება, ინფორმაციის დამუშავება, მარკეტინგული პროგნოზირება, კრეატიული იდეების გენერირება, პროექტების მართვა და მრავალი სხვა.
ტექნოლოგიური ოპტიმისტები ხშირად აცხადებენ, რომ AI იქნება მხოლოდ დამხმარე ინსტრუმენტი, რომელიც საქმის 80%-ს შეასრულებს, ხოლო დანარჩენი 20% ადამიანებისთვის დარჩება. მაგრამ თუნდაც ეს სცენარი გამართლდეს, ზოგიერთი სამუშაო ადგილი უდავოდ შემცირდება. ფაქტია, რომ არსებობს ბევრი რეალური მიზეზი, რატომაც მილიონობით ადამიანი შეწუხებულია, შფოთავს, ან პირდაპირ ეშინია, რომ AI-მ შეიძლება წაართვას სამსახური.
ამ სიტუაციაში ფსიქოლოგია გვთავაზობს მნიშვნელოვან დახმარებას – როგორ ვიცხოვროთ გაურკვევლობასთან ერთად ისე, რომ არ დავკარგოთ ფსიქოლოგიური კეთილდღეობა და პროფესიული პროდუქტიულობა.
გაურკვევლობასთან ჰარმონიული თანაცხოვრების პირველი ნაბიჯი ჩვენი ემოციების გაგებაა. მიჩიგანის უნივერსიტეტის პროფესორის იტან კროსის კვლევების თანახმად, შეშფოთება, შფოთვა და შიში (WAF) მნიშვნელოვან ინფორმაციას გვაწვდის – ეს ემოციები გვატყობინებენ, რომ მომავალში არის რაღაც, რისი სრული კონტროლიც არ გაგვაჩნია, მაგრამ გვსურს გარკვეული შედეგის მიღწევა.
ეს ემოციები ევოლუციურად სასარგებლოა, როდესაც საქმე ეხება კონკრეტულ მოვლენებს, რომლებზეც გავლენის მოხდენა შეგვიძლია. მაგალითად, მნიშვნელოვანი გამოცდის წინ ნერვიულობა გვეხმარება უკეთ მოვემზადოთ, ვიფიქროთ შესაძლო გამოწვევებზე და მოტივირებულები დავრჩეთ სწავლის პროცესში.
თუმცა, როდესაც საქმე ეხება ისეთ გაურკვეველ მოვლენას, როგორიც AI-ის მომავალი განვითარებაა, იგივე ემოციები უკვე არაპროდუქტიულია. რადგან არავინ იცის ზუსტად, რა შესაძლებლობები ექნება ხელოვნურ ინტელექტს 5 ან 10 წლის შემდეგ, მუდმივი ნერვიულობა და შფოთვა ხდება ქრონიკული, უსარგებლო და ენერგიის მფლანგველი.
რა შეიძლება გავაკეთოთ ახლა?
როგორ შეიძლება შევამციროთ AI-სთან დაკავშირებული შფოთვა და ვიგრძნოთ მეტი კონტროლი, როდესაც მომავალი ასეთი გაურკვეველია? ფსიქოლოგიური კვლევა გვთავაზობს სამ ეფექტურ სტრატეგიას:
აღიარეთ კონტროლის მოთხოვნილება და გადაიტანეთ ის კონსტრუქციულ ჩარჩოში
ნაცვლად იმისა, რომ კონტროლის გრძნობა მომავლის პროგნოზირებით ეძებოთ, აღიარეთ ამ მოთხოვნილების არსებობა და იფიქრეთ, როგორ შეიძლება მისი კონსტრუქციული გზით დაკმაყოფილება. კვლევები აჩვენებს, რომ ემოციების გაცნობიერება და მათი მოთხოვნილებების აღიარება პირველი ნაბიჯია მათი ეფექტური მართვისკენ.
ფოკუსირდით იმაზე, რისი კონტროლიც შეგიძლიათ აწმყოში
ნაცვლად იმისა, რომ იფიქროთ, როგორ შეიძლება AI-მ შეცვალოს თქვენი პროფესია 5 წლის შემდეგ, გაამახვილეთ ყურადღება აწმყოზე. ფსიქოლოგები ამტკიცებენ, რომ აწმყოზე ფოკუსირება მნიშვნელოვნად ამცირებს შფოთვას და ზრდის კონტროლის გრძნობას. ეს არ ნიშნავს მომავლის იგნორირებას – ეს ნიშნავს, რომ თქვენი ენერგია მიმართოთ იმისკენ, რისი ცვლილებაც შეგიძლიათ დღეს.
დასვით კითხვა: როგორ შემიძლია AI-ის გამოყენება ახლა?
ეს არის ყველაზე ტრანსფორმაციული ნაბიჯი – შიშზე ორიენტირებული კითხვის („როგორ წამართმევს AI სამსახურს?“) შეცვლა შესაძლებლობაზე ორიენტირებული კითხვით („როგორ შემიძლია AI-ის გამოყენება ჩემი პროფესიული მიზნებისთვის?“).
მაგალითად, ბიზნეს-მოლაპარაკებებში ჩართული პროფესიონალის შემთხვევაში, რომელიც ხშირად ცინიკურად უყურებს მეორე მხარის კეთილსინდისიერებას, შესაძლებელია AI-ს გამოყენება ექსპერტული ცოდნის მისაღებად. მას შეუძლია სთხოვოს AI მიაწოდოს რჩევები, როგორ შეცვალოს ცინიკური დამოკიდებულება და მიუდგეს მოლაპარაკებას კონსტრუქციული სკეპტიციზმით. ეს არის AI-ის გამოყენება როგორც ინსტრუმენტისა პროფესიული ზრდისთვის, და არა როგორც საფრთხისა.
რატომ მუშაობს ეს მიდგომა ფსიქოლოგიურად
ამგვარი სტრატეგიის ეფექტურობა ეფუძნება ორ მნიშვნელოვან ფსიქოლოგიურ პრინციპს:
კონტროლის აღქმის გაძლიერება – ფსიქოლოგიური კვლევები ცხადყოფს, რომ კონტროლის გრძნობის გაზრდა პირდაპირ უკავშირდება სტრესისა და შფოთვის შემცირებას. როდესაც ვაანალიზებთ, როგორ შეგვიძლია AI-ის გამოყენება დღეს, ვზრდით საკუთარი ქმედებების ეფექტურობის რწმენას.
თავის არიდებიდან მიზანზე ორიენტაციისკენ გადასვლა – ნაცვლად იმისა, რომ ვეცადოთ თავი ავარიდოთ საფრთხეს (რაც ზრდის შფოთვას), ვორიენტირდებით იმაზე, რაც გვსურს (რაც ზრდის მოტივაციას და პოზიტიურ ემოციებს). ეს ფუნდამენტური ცვლილება – შიშიდან სურვილისკენ – ცვლის მთელ ჩვენს დამოკიდებულებას ტექნოლოგიის მიმართ.
პარადოქსულია, მაგრამ საუკეთესო გზა ტექნოლოგიური მომავლისთვის მომზადებისა არის აწმყოზე კონცენტრირება. როდესაც ვივითარებთ AI-სთან მუშაობის უნარებს დღეს, ვაშენებთ ხიდს განუსაზღვრელი მომავლისკენ.
ცნობილი ფსიქოლოგიური კვლევები აჩვენებს, რომ ადამიანები, რომლებიც ახლანდელ მომენტში აქტიურად სწავლობენ და ადაპტირდებიან, უფრო წარმატებულები არიან გრძელვადიან პერსპექტივაში. ნაცვლად იმისა, რომ ვცადოთ გავაკონტროლოთ გაურკვეველი მომავალი (რაც შეუძლებელია), უკეთესია ვაკონტროლოთ ჩვენი რეაქცია და ადაპტაცია აწმყოში.
ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში ერთი რამ ცხადია – ცვლილება გარდაუვალია. მაგრამ ჩვენს ხელთაა არჩევანი, როგორ შევხვდებით ამ ცვლილებას – პარალიზებული შიშით თუ ცნობისმოყვარე მზაობით.
წყარო: Fastcompany
