მაისი ფსიქიკური ჯანმრთელობის თვეა. გთავაზობთ რამდენიმე ნაბიჯს, რომელიც ფსიქიკური კეთილდღეობის შენარჩუნებაში დაგვეხმარება.
მიეცით თავს ემოციების განცდის უფლება
ზოგიერთი სოციალური ნორმა და მოლოდინი ემოციების განცდაზე უარის თქმას გვაიძულებს. ასეთი სოციალური განწყობების და მოწოდებების მაგალითებია: „დიდი გოგოები არ ტირიან,“ „დაკაცდი“ და ა.შ. ასეთი განწყობები ადამიანებს არათუ ეხმარება, არამედ, პირიქით – ხელს უშლის ემოციების მართვაში. ყველა ადამიანი განიცდის ემოციებს. ისინი ადამიანური განცდების განუყოფელი ნაწილია. თქვენ უფლება გაქვთ, განიცდიდეთ ემოციებს სქესის, სქესობრივი ორიენტაციის, ეთნიკურობის, სოციალურ – ეკონომიკური სტატუსის, რასის, პოლიტიკური ხედვის თუ აღმსარებლობისგან დამოუკიდებლად.
ნუ უგელებელყოფთ თქვენს ემოციებს
უმრავლესობა ჩვენგანს სმენია ტერმინი – ემოციების ჩახშობა. როდესაც ჩვენ თვალს არ ვუსწორებთ ემოციების არსებობის ფაქტს და მათ ჩახშობას ვცდილობთ, ემოციები ძალას იკრეფენ და „აფეთქების“ ალბათობაც იზრდება. შესაძლოა, ზოგჯერ ემოციის განცდისთანავე მისი არსებობის აღიარება გაგიჭირდეთ, თუმცა, სასურველი იქნება, რაც შეიძლება სწრაფად აღიაროთ, რომ კონკრეტული ემოცია დაგეუფლათ.
ისაუბრეთ ემოციებზე
იპოვეთ ადამიანი, რომელსაც ენდობით და, რომელთანაც თქვენს ემოციებზე საუბარი შეგიძლიათ. შესაძლოა, აღმოაჩინოთ, რომ ადამიანები ხალისით გიზიარებენ იმავე განცდებს, რომელსაც თქვენ განიცდით. შესაძლოა, მათ მიერ გაზიარებული მსგავსი გამოცდილება თქვენს მდგომარეობასთან გამკლავებაში დაგეხმაროთ. თუმცა, თუ მათგან მხოლოდ მოსმენა გსურთ, შეგიძლიათ, მათ ეს პირდაპირ სთხოვოთ.
გაიმდიდრეთ ემოციების აღმწერი სიტყვების ლექსიკონი
როდესაც გვეკითხებიან, თავს როგორ ვგრძნობთ, ძირითადად, ისეთ სიტყვებს ვიყენებთ, როგორიცაა „კარგად,“ „ცუდად,“ „დასევდიანებული,“ „განრისხებული,“ „მშვენივრად.“ თუმცა, ამ სიტყვებს მიღმა არსებობს ისეთი მდგომარეობები, რომელთაც უკეთ აღწერს სხვა სიტყვები. სცადეთ თქვენი „ემოციების ლექსიკონის“ გამდიდრება იმდენი ემოციის აღმწერი სიტყვით, რამდენის დასახელებაც შეგიძლიათ და იფიქრეთ, როდის გრძნობდით თავს ისე, როგორც კონკრეტული სიტყვის შინაარსი მოიაზრებს.
სცადეთ ემოციებზე წერა
ყოველ ღამე ჩამოწერეთ სამი ემოცია, რომელიც დღის მანძილზე დაგეუფლათ და ის, თუ რამ აღძრა ისინი თქვენში. აუცილებელი არაა, ეს დღიური ჰგავდეს სტანდარტულ დღიურებს. რამდენიმე წინადადება ან ჩამონათვალიც კი დაგეხმარებათ საკუთარი ემოციების ცნობასა და გამოხატვაში.
ისწავლეთ თქვენი ემოციების სიმძლავრის განსაზღვრა
საკუთარი ემოციების სიმძლავრეზე ფიქრი გეხმარებათ დაფიქრდეთ, ნამდვილად ზუსტად აღწერს თუ არა კონკრეტული სიტყვა თქვენს ემოციას. იქნებ, მას სხვა შესატყვისი უკეთ ახასიათებს? მაგალითად, ზოგჯერ ადამიანები ამბობენ, რომ სტრესულ მდგომარეობაში იმყოფებიან. თუმცა, შესაძლოა, გაღიზიანება უკეთ ახასიათებს მათ მდგომარეობას. შესაბამისად, მაგალითად, ბრაზი გაცილებით ძლიერი ემოციაა, ვიდრე – გაღიზიანება და ის მაშინ გვეუფლება, როდესაც თავს მოტყუებულად ვგრძნობთ.
მიმართეთ ფსიქიკური ჯანმრთელობის სპეციალისტს
იმ შემთხვევაში, თუ თქვენ სცადეთ თქვენს ემოციებთან დაახლოება და, მიუხედავად ამისა, გიჭირთ ემოციებთან გამკლავება, სასურველია, ფსიქოკონსულტირებაში ან ფსიქოთერაპიაში სპეციალიზებულ ადამიანებს მიმართოთ. ისინი ფლობენ შესაბამის ცოდნას, რომელიც თქვენ საკუთარ ემოციებთან გამკლავებაში დაგეხმარებათ.
წყარო: “Owning Your Feelings,” Mental Health America (MHA), accessed May 4, 2020.
თარგმანი: საქართველოს ფსიქოგანათლების საზოგადოება
