დღეს ისეთ მნიშვნელოვან თემაზე უნდა ვისაუბროთ, რასაც გაცვლითი სავაჭრო ფონდი ჰქვია. ესაა შესაძლებლობა ადამიანებისთვის, ერთდროულად რამდენიმე აქციას თუ ფასიან ქაღალდს ადევნონ თვალი. მისი მეშვეობით შესაძლებელია, ინვესტირება სექტორში, ინდუსტრიასა ან თუნდაც რეგიონში. ETF-ის საშუალებით, თქვენ ასევე შესაძლებლობა გაქვთ თვალყური ადევნოთ ბაზრის ინდექსს, ისე რომ აღარ დაგჭირდეთ ინდივიდუალური აქციების არჩევა.
ზოგიერთ ადამიანს სურს, ინვესტირებისთვის ინდივიდუალური კომპანია აირჩიოს. მაგრამ არსებობენ ისეთებიც, ვისაც სურს, ერთდროულად მრავალ კომპანიაში მოახდინოს ინვესტირება. გაცვლითი სავაჭრო ფონდები სწორედ ამ უკანასკნელი ჯგუფისთვისაა, რაც მათ საშუალებას აძლევს, ინვესტიცია ჩადონ სხვადასხვა აქციებსა თუ ფასიან ქაღალდებში. ETF–ების სხვადასხვა ვარიაცია არსებობს. ისინი შეიძლება განსხვავდებოდნენ მათი ინვესტიციის ფოკუსით, რაც შეიძლება იყოს გარკვეული ინდუსტრია (მაგალითად, ავტომობილები ან ტექნიკური კომპანიები), გარკვეული რეგიონი (მაგალითად, ევროპული ან განვითარებადი ბაზრის აქციები) ან ფასიანი ქაღალდების სხვა გარკვეული კატეგორიები. ზოგიერთი ETF საშუალებას გაძლევთ, ინვესტიცია ჩადოთ მთელ სექტორში ან თვალყური ადევნოთ ბაზრის უფრო ფართო ინდექსს, მასში რომელიმე კომპანიის არჩევის გარეშე. თქვენ შეგიძლიათ შეიძინოთ ან გაყიდოთ ETF, ისევე, როგორც აქციების ყიდვაა შესაძლებელი.
მაგალითად: თუ თვლით, რომ კიბერუსაფრთხოება არის ჭკვიანური ინვესტიცია, მაგრამ არ იცით, რომელ კომპანიაში უნდა ჩადოთ ინვესტიცია, შეიძლება არჩევა აღარ მოგიწიოთ. ამის ნაცვლად, შეიძენთ ETF-ს, რომელიც მოიცავს კიბერუსაფრთხოების სხვადასხვა კომპანიის აქციებს, რაც გთავაზობთ ინვესტიციების ფართო სპექტრს აღნიშნულ ინდუსტრიაში.
გაცვლითი სავაჭრო ფონდი ერთგვარად სმუზს ჰგავს – ის სხვადასხვა ინგრენდიენტების გაერთიანებითაა შექმნილი. ETF ხელმისაწვდომია აქტივების სხვადასხვა ვარიაციებით (ანუ, მათ შეიძლება აკონტროლონ სხვადასხვა ინდუსტრიები, სექტორები ან კომპანიები).
გავრცელებული გაცვლითი სავაჭრო ფონდები:
სმუზებს მრავალფეროვანი გემო, ზომა და გემო აქვს – ETF-ც მისი მსგავსია. ზოგჯერ ისინი თვალყურს ადევნებენ საფონდო ინდექსებს, მაგალითად S&P 500, მაგრამ მათ ასევე შეუძლიათ, სხვა ტიპის ფასიანი ქაღალდებიც შემოგთავაზოთ. მაგალითად, შეგიძლიათ იპოვოთ ETF, რომელიც თვალყურს ადევნებს ვალუტის (უცხოური ფული), ობლიგაციების (კორპორატიული სესხის), ან თუნდაც საქონლის ძირითად ნაზავს (მაგალითად, არადიფერენცირებული პროდუქტები, როგორიცაა ზეთი ან ფორთოხლის წვენი).
ყველაზე გავრცელებული ETF-ებია:
ფართო ინდექსზე დაფუძნებული ETF: ეს მიზნად ისახავს პოპულარულ ინდექსებს, მაგალითად S&P 500 საფონდო ინდექსს, რომელიც შედგება 500 უმსხვილესი სავაჭრო ამერიკული კომპანიისგან. ეს ETF ჩვეულებრივ იზრდება და მოდის მჭიდრო კორელაციაში S&P 500 საფონდო ინდექსთან.
სექტორი ან ნიშა ETF: ამ ETF-ს შეუძლია დაიცვას ბაზრის უფრო ვიწრო ნაწილი, როგორც სპეკულაციური “ფსონი” გარკვეულ საბაზრო სეგმენტზე, ან როგორც ფასიანი ქაღალდების არსებული ჯგუფის დივერსიფიკაციის გზა (მაგ. აქციები, ობლიგაციები და ა.შ.). ამ ტიპის ETF-ს შეუძლია წარმოადგინოს ბაზრის უნიკალური სეგმენტები, როგორიცაა საქონელი (მაგალითად, ოქრო, ნავთობი), ან მათ შეუძლიათ სპეციალიზირდნენ უფრო აქტიური ჯგუფის ვიწრო სეგმენტზე (მაგალითად, მცირე კომპანიები, უცხოური კომპანიები ან კიბერუსაფრთხოების კომპანიები). მაგრამ ამ ETF– ების ინვესტორები, როგორც წესი, ექვემდებარებიან დამატებით პოლიტიკურ, სავალუტო და საბაზრო რისკებს.
ETFs იგივეა, რაც ურთიერთდახმარების ფონდები?
ორივე შეიცავს სიტყვას “ფონდი”, მაგრამ ისინი არ არიან ერთნაირები. ურთიერთდახმარების ფონდებს და ETF–ს ანალოგიურად შეუძლიათ, უზრუნველყონ ინვესტიციების ფართო სპექტრის ხელმისაწვდომობა ერთ კონკრეტულ ფონდში. ურთიერთდახმარების ფონდი ასევე გვხვდება ორი ძირითადი ტიპის (ღია და დახურული), რომელთაგან თითოეულს შეუძლია სხვადასხვა მახასიათებლის შეთავაზება. მიუხედავად იმისა, რომ ETF და ურთიერთდახმარების ფონდები ორივე უზრუნველყოფენ ინვესტიციების დივერსიფიკაციას, ისინი განსხვავდებიან მათი სტრუქტურით, სარგებელითა და რისკებით.
აქ არის რამდენიმე განსხვავება:
ETF–ით ვაჭრობა შესაძლებელია მთელი დღის განმავლობაში ბირჟებზე, აქციების მსგავსად. მაგრამ ბევრი ურთიერთდახმარების ფონდი ფასდება მხოლოდ დღეში ერთხელ, სავაჭრო დღის ბოლოს და მისი გამოსყიდვა შესაძლებელია მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ფასი განისაზღვრება ყოველდღიურად, ვაჭრობის დასრულების შემდეგ.
ETF ხშირად შექმნილია კონკრეტული ინდუსტრიის, ინდექსის ან ფასიანი ქაღალდების პაკეტის თვალყურის სადევნებლად, ამიტომ მენეჯმენტის საფასური შეიძლება იყოს უფრო დაბალი.
გაცვლითი სავაჭრო ფონდის დადებითი მხარეები:
ETF უზრუნველყოფს სხვადასხვა სახის სარგებელს სხვა სახის ფონდებთან მიმართებაში, მაგალითად – ურთიერთდახმარების ფონდებთან მიმართებაში. გაითვალისწინეთ, რომ მიუხედავად ამ უპირატესობებისა, ყველა ETF შეიცავს რისკს მათ მიერ განხორციელებული ძირითადი ინვესტიციების საფუძველზე (და რომელსაც თქვენ, როგორც ინვესტორი, დაექვემდებარებით, როგორც ETF-ის მფლობელს):
”შიდადღიური” ვაჭრობა: ისევე, როგორც საფონდო ბირჟაზე, ETF ფასების ცვლილება შესაძლებელია დღის განმავლობაში და ETF– ების ყიდვა-გაყიდვა შესაძლებელია სავაჭრო საათებში. მაგალითად, დღის ტრეიდერმა შეიძლება შეიძინოს ETF დილით, გაყიდოს ლანჩზე და ხელახლა შეიძინოს იგი დღის მეორე ნახევარში. მეორე მხრივ, ურთიერთდახმარების ფონდის გამოსყიდვა შესაძლებელია მხოლოდ დღეში ერთხელ, ბაზრის დახურვის შემდეგ, ფონდის დღის ბოლოს დადგენილ ფასში.
დაბალი საკომისიოები: ურთიერთდახმარების ფონდებს შეიძლება აქტიურად მართავდეს ფონდის მენეჯერი, და, ამ შემთხვევაში, ისინი, ჩვეულებრივ, უფრო მაღალ გადასახადებს იღებენ ამ მომსახურებისთვის. თუმცა, სწორედ იმიტომ, რომ ETF-ები ხშირად პასიურად ადევნებენ თვალყურს ინდექსის ან უსაფრთხოების ცვლილებას ადამიანის აქტიური ჩართულობის გარეშე, ისინი, როგორც წესი, მენეჯმენტის საფასურს არ იხდიან. ზოგიერთი ETF აქტიურად იმართება.
დივერსიფიკაცია: ETF– ების მრავალფეროვნებას შეუძლია გაამარტივოს თქვენი პორტფელის დივერსიფიკაცია. განსხვავებული და უფრო მეტად ნიშანდობლივი ETF სპეციალიზირებულია გარკვეულ სექტორებში, სფეროებსა და ფასიან ქაღალდებში, რაც დაგეხმარებათ თქვენი სხვა ინვესტიციების დაბალანსებაში.
გაცვლითი სავაჭრო ფონდის უარყოფითი მხარეები:
ინვესტიცია სერიოზულია, არ აქვს მნიშვნელობა ინვესტიციის ტიპს – აქციები, საქონელი, ურთიერთდახმარების ფონდები ან ETF. ETF- ის უპირატესობებთან ერთად, გასათვალისწინებელია რამდენიმე უარყოფითი მხარეც. ისევე, როგორც ნებისმიერი ინვესტიცია, ETF– ებს აქვთ რისკი, იქნება ეს დაკავშირებული ფინანსური ბაზრების ინვესტიციასთან, ან იმ კომპანიების სპეციფიკურ რისკებთან, რომელშიც ის არის ინვესტირებული.
აქ მოცემულია რამდენიმე მნიშვნელოვანი უარყოფითი მხარე:
მრავალფეროვნება: მიუხედავად იმისა, რომ ETF- ს შეუძლია, ხელი შეუწყოს პორტფელის დივერსიფიკაციას, ისინი სულაც არ არიან მრავალფეროვანი. ზოგიერთი ETF უზრუნველყოფს ფართო სპექტრის აქციების ხელმისაწვდომობას კონკრეტულ რეგიონში, სექტორსა ან თემში, მაგრამ ყველა ამას არ აკეთებს. დარწმუნდით, რომ ზუსტად იცით, რას მოიცავს ETF, რომელშიც თქვენ ინვესტიციას ჩადებთ და რეალურად დივერსიფიკაციას ახდენს თუ არა თქვენს ინვესტიციებზე ის.
ბაზრის არასტაბილურობა: ბოლო ათწლეულის განმავლობაში, ETF- ს მზარდმა პოპულარობამ გამოიწვია ე.წ ფონდების ტალღა, რომლებიც ადევნებენ თვალყურს სხვადასხვა ინდექსებსა ან ინდუსტრიებს. შედეგად, ზოგიერთი კვლევის თანახმად, ბაზრის არასტაბილურობის გაძლიერება შესაძლებელია ალგორითმზე დაფუძნებული ინვესტიციებით.
ვაჭრობა: ETF– ს შეუძლია ვაჭრობა მთელი დღის განმავლობაში, მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ყველა მათგანის ვაჭრობა აუცილებლად ადვილია. ზოგიერთ ETF- ს, რომლებიც უფრო მეტ ნიშაზე ან ბუნდოვან სექტორზეა ორიენტირებული, შეიძლება შედარებით ცოტა მყიდველი და გამყიდველი ჰყავდეს, რაც ართულებს თქვენი ETF აქციების სწრაფად ვაჭრობას თქვენთვის სასურველ ფასად.
ვაჭრობა/ინვესტირება დაკავშირებულია მაღალ რისკებთან და იმ შემთხვევაშიც კი, თუ რეკომენდაციების შესაბამისად არის განხორციელებული, შესაძლოა, გამოიწვიოს არსებითი დანაკარგები, ისევე როგორც – მოგება. ამიტომ, დეტალურად უნდა გააანალიზოთ, რამდენად მისაღებია ვაჭრობა/ინვესტირება თქვენი ფინანსური მდგომარეობის გათვალისწინებით და შეგიძლიათ თუ არა, აიღოთ თანხის დაკარგვის მაღალი რისკი. ვაჭრობის/ინვესტირების განხორციელება არანაირი ფორმით არ უზრუნველყოფს მოგებას.
რუბრიკას წარმოგიდგენთ „გალტ & თაგარტი“, წამყვანი საინვესტიციო ბანკი საქართველოში, რასაც Global Finance-ს მრავალი ჯილდო ადასტურებს. კომპანია 20 წელია, ბაზარზე ფუნქციონირებს და როგორც ადგილობრივ, ისე საერთაშორისო მომხმარებლებს სთავაზობს ყველა ტიპის საინვესტიციო მომსახურებას: საბროკერო და კვლევით მიმართულებებს, საინვესტიციო ბანკინგს, აქტივებისა და ქონების მენეჯმენტს.
