სიტყვა Icon/სიმბოლო ბიზნესის, მარკეტინგისა თუ ბრენდინგის განუყოფელ ნაწილად იქცა. ამ საკითხზე კი პირველი რაც გვახსენედება, ბრენდების ვიზუალური იდენტობაა. მაგალითად Nike-ის გაჟღერებისას ლოგო, Coca-Cola-ზე ბოთლის ფორმა, წითელი ფერი და მისთვის დამახასიათებელი შრიფტი, Apple-ზე, რა თქმა უნდა, ვაშლი, მაკდონალდსზე ოქროს თაღები და ა. შ. მართალია, ამ ბრენდების ვიზუალური იდენტობა ძალიან ძლიერი, უნიკალური და მარტივად დასამახსოვრებელია, მაგრამ მიზეზი, თუ რატომ გვახსოვს ამ ფორმით, სწორედ ის არის, რაც მათ გააკეთეს და რაც უთქვამთ მრავალი წლის განმავლობაში. უბრალოდ, ის თუ როგორ გამოიყურებიან.
მართალია, 1971 წელს კაროლინ დევიდსონმა ნაიკის ლოგო 35 დოლარად შექმნა, მაგრამ Wieden+Kennedy-ს სააგენტო იყო სწორედ ის, ვინც მის მესიჯს წლების განმავლობაში გვაწვდიდა… Coca-Cola-ს შემთხვევაშიც, პირველად გლობალურად 1950-იან წლებში გამოჩნდა, მაგრამ უკვე 90-იანი წლებიდან ჩვენთვის ახალი წლის სიმბოლოდ იქცა. საინტერესოა ისიც, რომ ეს გლობალური სიმბოლოები ხანდახან ინსტინქტურად უკავშირდება დროს. ზოგიერთი ჩვენი ბავშვობის ნაწილია, რომელსაც ზრდასრულობაშიც „გამოვიყოლებთ“ ხოლმე.
ამასთან, არსებობენ ბრენდები, რომლებიც როგორც ისტორიული ნოსტალგიებით, ისე თაობათაშორისი ცნობადობითა და ნდობით სარგებლობენ. ამის მაგალითად Apple-იც შეიძლება ჩაითვალოს — 1985 წელს სტივ ჯობსმა ე. წ. დამოკიდებულების სიმბოლოობა შემოგვთავაზა და მიზნად დაისახა, რომ ადამიანებს სწამდეთ ბრენდის და ჰქონდეთ ამ „ტომის“ მიკუთვნების სურვილი.
„გიჟებს, მეამბოხეებსა თუ იმ ადამიანებს, ვინც ყველაფერს განსხვავებულად ხედავენ, არ უყვართ წესები და არც სტატუს-კვოს სცემენ პატივს… თქვენ შეგიძლიათ მათ დაეთანხმოთ, გააღმერთოთ ან, პირიქით, მაგრამ მათ იგნორირებას ვერ შეძლებთ, რადგან ისინი რაღაცებს ცვლიან… კაცობრიობის რბოლას წინ უბიძგებენ მაშინ, როცა სხვები გიჟებად აღიქვამენ… ადამიანები, რომლებიც საკმარისად გიჟები არიან, რათა იფიქრონ, რომ სამყაროს შეცვლა შეუძლიათ, ამას ახერხებენ კიდეც“, — განაცხადა სტივ ჯობსმა.
დრო და სიმბოლო პირდაპირ რომ უკავშირდება ერთმანეთს ამაზე უკვე ვისაუბრეთ, მაგრამ:
შეუძლიათ თუ არა ახალ ბრენდებს გლობალურ სიმბოლოებად ქცევა?
პასუხი დადებითია და ამის მაგალითს Spotify, Uber და Whatsapp გვთავაზობს. ისინი 2003 წელს არც კი არსებობდნენ, უბრალოდ მომხმარებელთა საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად გაჩნდნენ. დიახ, ჩვენს საჭიროებებზე ფიქრობდნენ მანამ, სანამ კომპანიის საჭიროებაზე იზრუნებდნენ, თუ როგორ გამოემუშავებინათ ფული ტრადიციული და მარტივი გზებით. ბრენდი დაპირებაა, შესრულებული და არა, დარღვეული და სწორედ ეს შესრულებული დაპირება წარმოშობს რწმენას ადამიანების გონებასა თუ გულში.
მაგრამ რა შეიძლება ითქვას ახალი ბრენდების დაბრენდვაზე? თუ ახალ ბრენდს ჩავუშვებ, პირველივე წელს გახდება სიმბოლო? — აქაც, პასუხი დადებითია. თუმცა მას სწორი ასოციაციები უნდა ჰქონდეს, რომლებიც უკავშირდება დროს, ნდობას, ცნობადობასა და რწმენას. აი, მაგალითად ბიონსემ ან რიანამ ბრენდი რომ ჩაუშვან, ვარსკვლავების სიყვარულის გამო სიმბოლოდ იქცევა. ამასთან, ახალი ბრენდები, რომლებიც ძველი საქმეების ახალი გზებით კეთებას გვთავაზობენ სიმბოლოებად იქცევიან, ამის მაგალითი კი კვლავ Spotify, Uber და Whatsapp-ია. თუმცა ბუნებრივია, აქაც საჭიროა სწორი პოზიციონირება, ტონის შერჩევა, ვიზუალი და შეგრძნებები, საჭირო წერტილებთან დაკავშირება, სწორი ქმედებების განსაზღვრა და სწორ რაღაცებზე საუბარი.
მართალი ხართ, დიდი ალბათობით, ის რაც მსოფლიოს ერთ ნაწილში შეიძლება სიმბოლოდ აღიქმებოდეს, მეორეში ამ სტატუსს ვერ მოიპოვებს. მაგრამ მაინც, ნამდვილ გლობალურ სიმბოლოებს შეუძლია, კულტურასა და გეოგრაფიასაც გასცდეს და უნივერსალური სტატუსი შეიძინოს. მართალია, London Underground მხოლოდ ერთ ქალაქს ემსახურება, მაგრამ მსოფლიოში ტრანსპორტირების გლობალურ სიმბოლოდ იქცა.
კომპანიებისა და პროდუქტების მსგავსად, ადამიანებსაც შეუძლიათ სიმბოლურ ბრენდად იქცნენ
აქ პერსონალურ ბრენდინგზე უნდა ვისაუბროთ, მაგალითად კი ბარაკ ობამა ავიღოთ, თავისი მშვენიერი ლურჯი მაისურებითა და საათით, თუმცა ამას, მის ხმასთან შედარებით, ნაკლები მნიშვნელობა უნდა მივანიჭოთ. მისი სიტყვები და გზები, რომლითაც მათ გვაწვდის, ბევრად მნიშვნელოვანია. ზუსტად ისე ამბობს “Yes we can”-ს, როგორც ნაიკი “Just Do It”-ს. მისი სიტყვით გამოსვლა ბრენდის სარეკლამო ნარატივს მოგაგონებთ…
ამ საკითხზე საუბრისას აუცილებლად უნდა ვახსენოთ დევიდ ატენბოროც, რომელიც უკვე 97 წლისაა, მისი პერსონალური ბრენდი კი უძლიერესია — ხმა, ქმედებები, სიტყვები, ის გარემო, რომელსაც გვაჩვენებს, ზუსტად იმ სამყაროსთვისაა რელევანტური, რომელშიც ვცხოვრობთ. ხოლო ის ფაქტი, რომ ატენბორო 97 წლის ასაკში ჯერ კიდევ ბევრს მუშაობს, შესრულებული დაპირების მტკიცებულებაა.
უსასრულო და არა, ტრენდული იდენტობა
ვიზუალური იდენტობა აერთიანებს ყველაფერს, რასაც ბრენდი დროთა განმავლობაში გვაჩვენებს. საუკეთესო ვიზუალური იდენტობები კი ბრენდის სტრატეგიას ასახავს, რომელიც დიზაინში „გადაითარგმნა“. უფრო ხელოვნებაა, ვიდრე მეცნიერება. სამუდამო იდენტობა კი მეტად გასაოცარ რაღაცებს გვთავაზობს — ერთი შეხედვით ცნობთ, თამამად უბრალო და მარტივია.
სიმბოლოდ გახდომის საიდუმლო რეცეპტი
- ისინი მიზანდასახულები არიან და მტკიცე რწმენა გააჩნიათ, მიზნისთვის იბრძვიან და შესაბამისადაც მოქმედებენ. ეს ხშირად პარტნიორობასა და ასოციაციებსაც მოიცავს, რადგან ერთი ბრენდი მეორეს ასახავს. „მითხარით, ვისთან ერთად მიდიხართ და მე ავარჩევ წამოგვყვეთ თუ არა“.
- ამბავი დამფუძნებლის, გამოგონების, წარმოშობისა თუ სოციალურ-კულტურულ ისტორიაში მათი როლის შესახებ
- მნიშვნელობის ჩადება ყველაფერში, რასაც კომუნიკაციის საშუალებით აწვდით
- ძლიერი, სამუდამო ვიზუალური იდენტობა, სიმარტივე, თუმცა არა, უახლესი ტრენდების ატაცება
- ბგერების მეშვეობით გამოწვეული ასოციაციები — იქნება ეს ხმა თუ მუსიკა
- „მუდმივი“ ბრენდი ყველა შეხების წერტილს ცდის, იქნება ეს ციფრული თუ ფიზიკური.
დაბოლოს, სიმბოლურობა, შესაძლოა, გამოიხატებოდეს როგორც დამოკიდებულებით (ტონი და მანერა), კონკრეტული ქმედებებით, ვიზუალებითა და გამოცილებით, იქნება ეს ბგერითი, ტაქტიკური, სუნის, ვიზუალური თუ მოძრაობის… და რას გვეტყვით თქვენს ბრენდზე? როგორია ის?