სტრესი არის ადამიანის ნორმალური რეაქცია, რომელსაც თითქმის ყველა გამოცდის ცხოვრების განმავლობაში. სინამდვილეში, ადამიანის სხეული შექმნილია იმისთვის, რომ განიცადოს სტრესი და რეაგირება მოახდინოს მასზე. როდესაც თქვენ განიცდით ცვლილებებს ან გამოწვევებს (სტრესორებს), თქვენი სხეული აწარმოებს ფიზიკურ და გონებრივ პასუხებს – ეს არის სტრესი.
სტრესის რეაქციები ეხმარება თქვენს სხეულს, მოერგოს ახალ სიტუაციებს. სტრესი შეიძლება იყოს პოზიტიური, გვინარჩუნებდეს სიფხიზლეს, მოტივაციას და გვაცილებს საფრთხეს თავიდან. მაგალითად, თუ მნიშვნელოვანი გამოცდა გელით, სტრესის რეაქცია შეიძლება დაეხმაროს თქვენს სხეულს, უფრო დიდხანს შეინარჩუნოს ენერგია და დარჩეს ფხიზლად. მაგრამ სტრესი პრობლემად იქცევა, როდესაც სტრესორები გრძელდება შემსუბუქების ან დასვენების პერიოდების გარეშე.
რა ემართება სხეულს სტრესის დროს?
სხეულის ავტონომიური ნერვული სისტემა აკონტროლებს თქვენს გულისცემას, სუნთქვას, მხედველობის ცვლილებებს.. მისი ჩაშენებული სტრესული რეაქცია, „ბრძოლა-ან-გაფრენის რეაქცია“, ეხმარება სხეულს სტრესულ სიტუაციებთან გამკლავებაში.
როდესაც ადამიანს აქვს ხანგრძლივი (ქრონიკული) სტრესი, სტრესის პასუხის გააქტიურება იწვევს სხეულს “ცვეთას”. ვითარდება ფიზიკური, ემოციური და ქცევითი სიმპტომები.
სტრესის ფიზიკური სიმპტომები მოიცავს:
- სხვადასხვა ტიპის ტკივილი;
- გულმკერდის ტკივილი ან გრძნობა, თითქოს გული გიჩქარდება;
- დაღლილობა ან უძილობა;
- თავის ტკივილი, თავბრუსხვევა ან კანკალი;
- სისხლის მაღალი წნევა;
- კუნთების დაძაბულობა ან ყბის დაჭიმვა;
- კუჭის ან საჭმლის მომნელებელი პრობლემები;
- სექსუალური პრობლემები;
- სუსტი იმუნური სისტემა.
სტრესმა შეიძლება გამოიწვიოს ემოციური და ფსიქიკური სიმპტომები, როგორიცაა:
- შფოთვა ან გაღიზიანება;
- დეპრესია;
- პანიკური შეტევები;
- სევდა.
ხშირად, ქრონიკული სტრესის მქონე ადამიანები ცდილობენ მის მართვას არაჯანსაღი ქცევებით, მათ შორის:
- ალკოჰოლის ჭარბი ან ძალიან ხშირი მოხმარება;
- აზარტული თამაშები;
- ჭარბი კვება ან კვებითი აშლილობის განვითარება;
- იძულებითი მონაწილეობა შოპინგსა თუ ვირტუალურ აქტივობებში;
- მოწევა;
- ნარკოტიკების გამოყენება.
როგორ უნდა დაისვას სტრესის დიაგნოზი?
არ არსებობს კონკრეტული ტესტი სტრესის დიაგნოსტიკისთვის. როგორც წესი, თქვენი ჯანმრთელობის სპეციალისტი ატარებს სხვადასხვა ტესტებს (რაც შეიძლება მოიცავდეს პირადი და ოჯახური ჯანმრთელობის ისტორიას, სისხლისა და შარდის ტესტებს და სხვა შეფასებებს) სხვადასხვა სამედიცინო მდგომარეობის გამოსარიცხად.
იმის გამო, რომ თქვენი სიმპტომები შეიძლება იყოს დეპრესიის სიმპტომების მსგავსი, მან ასევე უნდა შეაფასოს თქვენი ფსიქიკური მდგომარეობა, რათა დადგინდეს, გაქვთ თუ არა დეპრესიული ან შფოთვითი აშლილობა. მაგალითად, სტრესთან, შფოთვასთან და უძილობასთან დაკავშირებული სიმპტომები, როგორც წესი, ქრება, როდესაც მათი გამომწვევი სტრესორი ქრება. თუმცა, როდესაც იგივე სიმპტომები გამოწვეულია დეპრესიით ან სხვა განწყობის აშლილობით, ისინი შეიძლება არ გაქრეს მედიკამენტების ან თერაპიის გარეშე.
თუ სტრესი აშკარად გამოვლენილია, შეგიძლიათ ჰკითხოთ თქვენს ჯანმრთელობის პროფესიონალს სტრესის მართვის სტრატეგიები და განიხილოთ გზები, რომ გააკონტროლოთ სტრესორები თქვენს ცხოვრებაში – სანამ თქვენი ჯანმრთელობა დაზარალდება.
რუბრიკას წარმოგიდგენთ ფარმადეპო.
ავტორი: თინათინ უგრეხელიძე
