შავი ჩაი დასავლეთ ევროპაში ჩაის ყველაზე პოპულარული სახეობაა, სავარაუდოდ მისი თამამი გემოსა და ხანგრძლივი შენახვის ვადის გამო. შავი ჩაის კატეგორია მრავალფეროვანია, მათ შორის, რამდენიმე ყველაზე პოპულარული სახეობა “ინგლისური საუზმე” და “ერლ გრეია”. ინდოეთი აწარმოებს მსოფლიოში შავი ჩაის ნახევარს, ასევე შავი ჩაის დიდი ნაწილი შრი-ლანკასა და აფრიკაში იწარმოება. მას მიირთმევენ როგორც ცივ, ისე ცხელ მდგომარეობაში.
რა არის შავი ჩაი?
შავი ჩაი წარმოიქმნება Camellia sinensis მცენარისგან. შავი ჩაის ფოთლები დამუშავებამდე და გაშრობამდე სრულად იჟანგება, რაც ფოთლებს მუქ ყავისფერს ხდის და ჩაის თავისებურ გემოს აძლევს.
მე-17 საუკუნის შუა ხანებში ჩინეთში აღმოჩენილი შავი ჩაი იყო ჩაის პირველი სახეობა, რომელიც გავრცელდა ევროპასა და ახლო აღმოსავლეთში. მისმა კომერციულმა წარმატებამ დასავლეთში გამოიწვია ფართომასშტაბიანი წარმოება ჩინეთში. შოტლანდიელი და ინგლისელი მეწარმეებითა და ავანტიურისტებით, რომლებმაც ჩინეთიდან ჩაის მცენარეები და თესლები მოიპარეს, შავი ჩაის წარმოება სხვა ქვეყნებშიც გავრცელდა. ამ ადრეულმა ინგლისურმა ჩაის კომპანიებმა გამოიყენეს დამონებული მუშები სხვა ქვეყნებში და შეიმუშავეს ჩაის დამუშავების მექანიზმები გამოცდილი ჩაის მწარმოებლების საჭიროების გარეშე. დროთა განმავლობაში შავი ჩაის წარმოება გავრცელდა ინდოეთში, შრი-ლანკასა და კენიაში, მოგვიანებით კი ინდონეზიაში, ვიეტნამში, ტაილანდში, რუანდაში, ბრაზილიასა და ა.შ.
ჩინეთში შავი ჩაი ცნობილია როგორც hong cha (ან წითელი ჩაი) მისი ლიქიორის (ან ინფუზიის) მოწითალო ფერის გამო. თუმცა, აღმოსავლეთში შავი ჩაის მოხმარება ნაკლებად გავრცელებულია, ვიდრე მწვანე ჩაის.
გამოყენება
შავი ჩაი გამოიყენება როგორც ცხელი, ასევე ცივი ჩაის დასამზადებლად; შეერთებულ შტატებში შავი ჩაის აბსოლუტური უმრავლესობა მოიხმარება როგორც ცივი ჩაი. ზოგიერთი შავი ჩაი განკუთვნილია რძით და/ან შაქართან ერთად დასალევად, ზოგი კი ყოველგვარი დანამატების გარეშე.
ბევრი საუკეთესო ჩაი საუზმეზე ან შუადღეზე ისმება. შავი ჩაის თამამი არომატი მათ იდეალურს ხდის დასავლურ სამზარეულოსთან შერწყმისთვის, მაგრამ შავი ჩაი ასევე შეიძლება კარგად შეესაბამებოდეს ზოგიერთ ინდურ, ტაილანდურ და აფრიკულ საკვებს.
კოფეინის შემცველობა ყავაში
ზოგადად რომ ვთქვათ, შავი ჩაი შეიცავს 50-დან 90 მილიგრამამდე კოფეინს თითო ჭიქაში. თუმცა, არსებობს მრავალი ფაქტორი, რომლებიც გავლენას ახდენენ ჩაის კოფეინის დონეზე, რამაც შეიძლება შავი ჩაის კონკრეტული ფინჯანი უფრო მაღალი ან დაბალი კოფეინის შემცველი გახადოს, მათ შორი,ს ჩაის ჯიში, მისი მომზადების წესი და ფოთლები. შავი ჩაის სასმელებში, რომლებიც შეიცავს სხვა ინგრედიენტებს, როგორიცაა რძე და სანელებლები, კოფეინის ნაკლები რაოდენობა ექნება, ვიდრე ფინჯან სუფთა შავ ჩაიში.
შავი ჩაის ტიპები
შავი ჩაის მრავალი სახეობა არსებობს და კომერციული ბრენდების უმეტესობა სხვადასხვა წარმოშობის შავი ჩაის ნაზავს იყენებს. შავი ჩაის პოპულარული ნარევები მოიცავს “ინგლისურ საუზმეს” და “ირლანდიურ საუზმეს”. აქ კი გთავაზობთ შავი ჩაის გავრცელებულ ვარიაციებს:
- ინდოეთის ასამ შავი ჩაი: მსოფლიოში ყველაზე დიდი მზარდი ჩაის რეგიონიდან, ეს ჩაი იდეალურია რძესთან და შაქართან შერწყმისას.
- ინდოეთის დარჯელინგის შავი ჩაი: დარჯილინგის მთიანი რეგიონი აწარმოებს ჩაის, რომელიც არის ნაზი, ხილის, ყვავილოვანი და მსუბუქი. სეზონი, რომელშიც ის იზრდება, გავლენას ახდენს ჩაის გემოზე. გაზაფხულზე დაკრეფილ დარჯელინგის შავ ჩაის უფრო მსუბუქი გემო ექნება, ხოლო წლის ოდნავ მოგვიანებით მოკრეფილ ჩაის – ტკბილი და ხილის.
- ინდოეთის Nilgiri შავი ჩაი: ეს ჩაი არის სურნელოვანი და ყვავილოვანი, მას აქვს რბილი გემო და იდეალურია ცივი ჩაის დასამზადებლად.
- შრი-ლანკის ცეილონის შავი ჩაი: ეს ჩაი განსხვავდება წარმოშობის მიხედვით, მაგრამ ზოგადად თამამი, ძლიერი და მდიდარია და ზოგჯერ აქვს შოკოლადის ან სანელებლების გემოები.
- ჩინეთის Keemun შავი ჩაი: ღვინის მსგავსი, ხილის და ყვავილოვანი, ამ ჩაის ასევე შეიძლება ჰქონდეს ფიჭვისა და თამბაქოს არომატი, ჯიშის მიხედვით. გემო ნაზი და გლუვია.
- ჩინეთის იუნანის შავი ჩაი: იზრდება იუნანის პროვინციის მაღალ სიმაღლეებზე, ამ ჩაის ახასიათებს შოკოლადის და ალაოს გემო, ზოგჯერ სანელებლებიც ემატება.
- აფრიკის კენიური შავი ჩაი: ეს აფრიკული ჩაი არის თამამი და მუქი.
შავი ჩაი ასევე გამოიყენება ნარევების შესაქმნელად, რომლებიც არომატიზებულია ხილით, ყვავილებით და სანელებლებით და ავლენს გემოს პროფილების ფართო სპექტრს, მათი ინგრედიენტებიდან გამომდინარე. კლასიკური არომატიზირებული შავი ჩაის ნარევები მოიცავს Earl Grey-ს, რომელიც არომატიზებულია ბერგამოტის ეთერზეთით ან ციტრუსის არომატით და Masala Chai, რომელიც შერეულია სხვადასხვა სანელებლებთან. ბოლო წლების განმავლობაში, ჩაის ბევრმა კომპანიამ დაიწყო უფრო უჩვეულო და არატრადიციული შავი ჩაის ნარევების შეთავაზება, მათ შორის, ისეთი არომატების, როგორიცაა შოკოლადი ან ვანილი, ხის, ტროპიკული ხილის და ა.შ
რუბრიკის წარმდგენია მანნა.
ავტორი: თინათინ უგრეხელიძე
