ხშირად, როცა ძალიან ბევრი საქმე ერთდროულად გვიგროვდება, ვიბნევით და გონებაში სრული ქაოსი ხდება. ეს უმწეობის განცდაა, რომელსაც „გადატვირთულობის გაყინვასაც“ უწოდებენ და მაშინ იჩენს თავს, თუ შესასრულებელ საქმეებში ათეულობით „თასქი“ გვაქვს — თანაც, ერთნაირად გადაუდებელი.
ამავდროულად, იმის ნაცვლად, რომ ლოგიკურად ვიმუშაოთ და ნელ-ნელა გავიდეთ გიგანტური სიის ბოლოში, ჩვენი ტვინი ისე იქცევა, თითქოს რვაფეხა იყოს და საცეცებით ყველაფრის ერთდროულად დაჭერა შეეძლოს.
ელენ ჰენდრიქსენი, ბოსტონის უნივერსიტეტის შფოთვისა და მასთან დაკავშირებული აშლილობების ცენტრის კლინიკური ასისტენტ-პროფესორი, ამბობს, რომ ეს ე. წ. გაყინვა, რომელიც ცნობილია როგორც „ბრძოლა, ფრენა, ან გაყინვა“, საპასუხო რეაქციაა. და ის მაშინ ხდება, როდესაც ბევრ დავალებას საფრთხედ აღვიქვამთ. „ჩვენი ორგანიზმი ერთნაირად რეაგირებს საფრთხეზე, იქნება ეს გარეგანი თუ შინაგანი. სამუშაოების დიდი სია კი, შესაძლოა, წარუმატებლობის საფრთხედ გვეჩვენებოდეს — თითქოს, გვეშინია, რომ კომპეტენტურები და სულელები გამოვჩნდებით“.
რა თქმა უნდა, ამ რეაქციისგან არავინაა დაზღვეული, მაგრამ განსაკუთრებით პერფექციონისტებს ეხება. „პერფექციონიზმი გვაიძულებს, ჩვენი საქმიანობა ზედმეტად შევაფასოთ. თუ არაცნობიერად ვფიქრობთ, რომ ის ვართ, რასაც ვაკეთებთ, ნებისმიერი ქმედება ბევრად საშიშად გვეჩვენება“.
ამ მშფოთვარე პირობებში კი „ტვინის აღმასრულებელი ცენტრი“ კონტროლს კარგავს. ჩვეულებრივ, პრეფრონტალური ქერქი გადამწყვეტ როლს ასრულებს დაგეგმვის, გადაწყვეტილებების მიღებისა და თვითრეგულირების კუთხით; ამასთან, ის ტვინის უფრო ემოციურ ნაწილებსაც აკონტროლებს. უბრალოდ, სტრესის დროს წონასწორობა იცვლება და ისეთი უბნები, როგორიცაა ამიგდალა, რომელიც პასუხისმგებელია საფრთხეების იდენტიფიცირებაზე, აქტიურდება.
ამ ყველაფრის და იმის გათვალისწინებით, რომ წლის ბოლოს ბევრი „ახალ წლამდე მოსასწრები“ თასქი გვიგროვდება, სტატიაში რამდენიმე რჩევაა მოცემული.
„დააპატარავეთ სპილო“-ს მსგავსი დავალებები
პირველ რიგში, შეამცირეთ სტრესის დონე ერთი ან ორი პუნქტით. რამდენჯერმე ღრმად ჩაისუნთქეთ, რათა კორტიზოლის, სტრესის ერთ-ერთი ჰორმონის, დონე შემცირდეს.
თუ ერთ-ერთი ყველაზე რთული ამოცანის წინაშე იმყოფებით, რომელიც დაღლილობას გაგრძნობინებთ, საუკეთესო გამოსავალი მისი დანაწევრება და ნაბიჯ-ნაბიჯ შესრულებაა. სხვა სიტყვებით, ეს ნაბიჯები „სასაცილოდ მცირე“ უნდა იყოს — იმდენად მცირე, რომ წინააღმდეგობა არ იგრძნოთ.
გარდა ამისა, ნაბიჯები სპეციფიკური უნდა იყოს და კონკრეტული დავალება დედლაინებით შეზღუდოს. ამას ერთი ხერხი მნიშვნელოვნად გაგიმარტივებთ: წარმოიდგინეთ, რომ ინსტრუქციებს აძლევთ მოზარდს, რომელსაც ნამდვილად არ სურს რაღაცის გაკეთება. თქვენ კი გიწევთ, მეტად კონკრეტული იყოთ და ყველაფერი გაამარტივოთ.
ამასთანავე, აუცილებლად მოიშორეთ ზეწოლის განცდა და საკუთარ თავს უთხარით, რომ არა უშავს, თუ რაღაცას ცუდად გააკეთებთ. თითქმის ყოველთვის შესაძლებელია გაუმჯობესება. ამრიგად, იფიქრეთ შეცდომების გადამუშავების რაოდენობაზე, რისი დაშვებაც შეგიძლიათ.
დაბოლოს, გადადგით პირველი ნაბიჯი — უფრო კონკრეტულად, ნებისმიერი პირველი ნაბიჯი… „ხშირად დავალების იდეა ხელს უშლის მის შესრულებას. ის იმდენად დიდია, რომ არ იცი, რა გააკეთო“, — აღნიშნავს დოქტორი ელენი. ხოლო როგორც კი მუშაობას დაიწყებთ, სამუშაო გაადვილდება.
საკუთარი თავის სტიმულირება
სიმართლე ითქვას, მრავალპუნქტიანი სიის დროს მთავარი სტრატეგიული დაწყებაა. რა თქმა უნდა, პირველ რიგში შეგიძლიათ ყველაზე მნიშვნელოვანი ან საჩქარო საქმე გააკეთოთ. თუმცა ზოგჯერ ყველაზე სასიამოვნო დავალებით დაწყება სჯობს. ჩვენ იმდენად ვართ ორიენტირებულები იმაზე, რაც საჭიროა, რომ გვავიწყდება, ზოგჯერ საჭიროებაზე წინ სიამოვნება დგას.
ასევე, უმცირესი ან უმარტივესი საქმით დაწყებას შეუძლია, თავდაჯერებულობა და იმპულსი მოგვცეს. კარგია იმით დაწყებაც, რაც სხვისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია — როდესაც თავს დაჩაგრულად გრძნობთ, საკუთარ თავს უნდა ჰკითხოთ, როგორ უადვილებთ ცხოვრებას სხვა ადამიანებს. „თუ ამას გავაკეთებ, ვინმეს დავეხმარები?“
საკუთარი თავის წახალისებაც დიდი სტიმულია. მაგალითად, სასიამოვნო დავალება უსიამოვნო ამოცანას შეუთავსეთ — თუნდაც, სიმღერის მოსმენა, სანამ ელ.წერილებს გააგზავნით.
რაც არ უნდა გააკეთოთ, ნუ უგულებელყოფთ
თავიდან აიცილეთ ყურადღების გაფანტვა. ყოველთვის, როცა რაღაც საქმეს აკეთებთ, ირგვლივმყოფებს უთხარით, ნუ შეგაწუხებენ სხვა საკითხებით, რადგან ეს საქმის გაჭიანურებას გამოიწევს. ამოცანების თავიდან აცილება კი არა მხოლოდ დროს დაგაკარგვინებთ, არამედ რაღაც ეტაპების განმეორებით გავლასაც გაიძულებთ.
მთავარია, გაუმკლავდეთ შფოთვას და ასწავლოთ თქვენს ტვინს, რომ მას ჯერ კიდევ შეუძლია სტრესის პირობებში ფუნქციონირება. გახსოვდეთ, ეს აყალიბებს თავდაჯერებულობას და კარგ ჩვევებს.
წყარო: New York Times
