მუსიკალურ სავარჯიშოებს დრამატული ზეგავლენა აქვს ჩვენი ტვინის სტრუქტურაზე, მეხსიერებაზე, სივრცულ აზროვნებასა და ენობრივ უნარებზე. ამის დამტკიცებას კი, ქვემოთ შევეცდებით:
2014 წლის ოქტომბერში, სახელგანთქმულმა ნეირომეცნიერებმა და ფსიქოლოგებმა ღია წერილი გამოაქვეყნეს, სადაც ადამიანებს აფრთხილებდნენ, რომ ტვინის სავარჯიშო თამაშების რეკლამები გაზვიადებული იყო. ამას, რამდენიმე ხნის შემდეგ, ისიც დაერთო, რომ ტვინის სავარჯიშო თამაშების ინდუსტრიის გიგანტ კომპანია Lumosity-ს $2 მლნ-ის ანაზღაურება მოსთხოვეს იმ ათასობით მომხმარებლისთვის, ვინც ტყუილი დაპირების მსხვერპლი გახდა, რომ კომპანიის პროდუქტი მათს ზოგად მენტალურ შესაძლებლობებსა და ასაკთან დაკავშირებული დაავადებების პროგრესს შეამცირებდა.
ნეირომეცნიერები ამბობენ, რომ ზუსტად ზემოჩამოთვლილი ეფექტების მიღებაა შესაძლებელი სხვა, უფრო ჯანსაღი აქტივობით და ეს არც მეტი, არც ნაკლები – მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრის სწავლაა. და ის სასარგებლოა როგორც ბავშვებისა თუ უფროსებისთვის, ისე მათთვის, ვინც ტვინის დაზიანების შემდგომ, სარეაბილიტაციო ფაზაშია.
„მუსიკას, სავარაუდოდ, რაღაც უნიკალური შესაძლებლობები აქვს“, – განმარტავს ვესტმინსტერის უნივერსიტეტის ნეირომეცნიერი, ქეთრინ ლავდეი. „ის ჩვენს ტვინს, მასთან ძლიერი ემოციური კავშირის გამო, ასტიმულირებს“.
მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა მდიდარი და კომპლექსური გამოცდილებაა, რომელიც სხვადასხვა ტიპის ინფორმაციის ინტეგრირების საშუალებას იძლევა, როგორებიცაა: ხედვა, სმენა და შეხება, ასევე, ნატიფი მოტორული უნარების განვითარება (წვრილი მოტორიკა, იგივე ნატიფი მოტორიკა ბავშვის უნარია, აკონტროლოს წვრილი, თხელი კუნთები, მაჯისა და თითების მომხრელი და გამშლელი კუნთები და თვალის სწორი და ირიბი კუნთები, რომლებიც მხედველობის მიმართულებას განსაზღვრავენ და ამგვარად, იგი ახერხებს თვალი გააყოლოს საგნებს, მოეჭიდოს სათამაშოს და სხვა) და სწავლა იმისა, რაღაც როგორ უნდა გაკეთდეს. სწორედ ამ ინფორმაციების ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში გადამუშავების შედეგად, ტვინში ძალიან მნიშვნელოვანი ცვლილებები იწყება.
პროფესიონალი მუსიკოსები წლობით ვარჯიშობენ და სწორედ ამიტომ ისინი ნეირომეცნიერების დაკვირვებების ძალიან სასურველ ობიექტებად იქცნენ იმის გასარკვევად, ადამიანის ტვინში მუსიკალური ინსტრუმენტის ფლობა როგორ ცვლიდა ნეიროპლასტიკურობის ხარისხს. ადამიანის ტვინში, დაახლოებით, ასი მილიარდი ნეირონია. ნეირონები ერთმანეთთან არიან დაკავშირებულები და ერთ მთლიან ინფორმაციულ ქსელს ქმნიან. ადამიანის სხვადასხვანაირი აქტივობა: აზრები, მოქმედებები, შეგრძნებები, ემოციები სხვადასხვა სახის ნეირონულ კავშირებს წარმოქმნის. ნეირონების სტიმულაციის შედეგად, ზოგიერთი კავშირები უფრო ძლერი ხდება, ხოლო სხვა კავშირები სუსტდება. ამას ნეიროპლასტიკურობა ეწოდება.
ამ კვლევის ფარგლებში, ერთმანეთს სხვადასხვა ადამიანის ტვინები შეადარეს. მათ ვერ დაადგინეს, განსვხვავებები მუსიკალურ გამოცდილებას უკავშირდებოდა, თუ არა. მაგრამ მოგვიანებით, სიგრძივი კვლევის ფარგლებში, აღმოაჩინეს, რომ ახალგაზრდები, რომლებიც 14 თვის განმავლობაში, მუსიკალური სავარჯიშოებით კავდებოდნენ, თავის ტვინის მნიშვნელოვან სტრუქტურულ და ფუნქციურ ცვლილებებს ავლენდნენ, მათთან შედარებით, ვინც ამ აქტივობებით არ იყო დაკავებული.
საერთო ჯამში, ამ კვლევებმა აჩვენეს, რომ მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა არა მხოლოდ ზრდის რუხი ნივთიერების დონეს ტვინის რაღაც უბნებზე (ჩვენი ტვინი შედგება ორი განსხვავებული ნივთიერებისგან: რუხი ნივთიერება, სადაც ტვინის მოქმედების უმეტესი აქტივობა ხდება და თეთრი ნივთიერება, რომელიც ნერვულ სიგნალებს აკონტროლებს; ეს ორი ნივთიერება „მოგზაურობს“ ზურგის ტვინში), ასევე, მათ შორის, ხანგრძლივ კავშირს უზრუნველყოფს. სხვა კვლევა აჩვენებს, რომ მუსიკალური ვარჯიში, ასევე, ზრდის ვერბალურ მეხსიერებას, სივრცულ აზროვნებასა და წიგნიერების უნარებს, რაც ხშირად, უკეთ გამოსდით პროფესიონალ მუსიკოსებს, არამუსიკოსებთან შედარებით.
გრძელვადიანი სარგებელი მუსიკოსებისთვის
ტვინის სკანირების კვლევები აჩვენებს, რომ მუსიკოსების ტვინში ანატომიური ცვლილებები მჭიდროდაა დაკავშირებული ასაკთან, როდის იწყებს ადამიანი მუსიკალური სავარჯიშოების შესრულებას და რა ინტენსივობით.
მცირე დროის განმავლობაშიც კი, ადრეული ბავშვობიდან მუსიკალური გამოცდილების მიღებას გრძელვადიანი სარგებელი ექნება. მაგალითად, 2013 წლის ერთ-ერთ კვლევაში მკვლევარებმა 44 წელს ზემოთ ადამიანები შეკრიბეს და სამ ჯგუფად დაყვეს იმის მიხედვით, მუსიკასთან ვის რამდენხნიანი შეხება ჰქონდა. ერთ ჯგუფში იყვნენ ისინი, ვინც საერთოდ არ დადიოდნენ მუსიკაზე ბავშვობისას, მეორე ჯგუფში იყვნენ ისეთები, ვისაც ამის დაახლოებით, 1-დან 3 წლამდე გამოცდილება ჰქონდა, მესამე ჯგუფში კი, ადამიანებს 14 წლიანი მუსიკალური სავარჯიშოების შესრულების გამოცდილება ჰქონდათ.
მკვლევარებმა კომპლექსური საუბრების ჩანაწერი ჩართეს, სხვა ხმებით ფონზე იმისთვის, რომ აუდიტორულ ქერქში ნერვული რეაქციების ქრონომეტრაჟი გაეზომათ (აუდიტორული ან აკუსტიკური ქერქი, თავის ტვინის დიდი ჰემისფეროების ნაწილი, მდებარეობს საფეთქლის წილში. სმენის პირველად და სმენის ასოციაციურ ქერქს აერთიანებს; პასუხისმგებელია სმენის ორგანოებიდან (ყურებიდან) მიღებული ინფორმაციის გადამუშავებაზე). ამისთვის კი, სკალპის ელექტროდი გამოიყენეს – კანზე დასაკრავი ფირფიტა, რომლის მეშვეობით მონიტორზე პაციენტის თავის ტვინის ელექტრული მუშაობა აისახება.
კვლევაში, იმ მონაწილეებს, რომლებსაც მუსიკასთან ყველაზე დიდხნიანი შეხება ჰქონდათ, ყველაზე სწრაფი ნერვული რეაქციები დაუფიქსირდათ. ეს კი იმის დასტურია, რომ ბავშვობიდან, მუსიკალურად განვითარება ხელს უწყობს ასაკთან დაკავშირებულ სმენის გაუარესებასთან მიმართებით მედეგობას.
მუსიკალური სავარჯიშოები ხელსაყრელია ინსულტგადატანილი ადამიანების რეაბილიტაციის პროცესისა და ტვინზე მიღებული სხვა დაზიანებების სარეაბილიტაციოდ. ზოგი მკვლევარი ამტკიცებს, რომ ამან, ასევე, შეიძლება, მეტყველებისა და დამახსოვრების უნარის გაუმჯობესება დააჩქაროს დისლექსიის მქონე ბავშვებში. ბავშვობაში მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრის სწავლა, ასევე, ტვინს იცავს კოგნიტური დარღვევებისა და დემენციის განვითარებისგან (ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია დემენციას განმარტავს, როგორც მეხსიერებისა და გონებრივი შესაძლებლობების გაუარესებას, რაც ქცევაზეც მოქმედებს, მაგალითად, ადამიანს ხშირად ელემენტარული საყოფაცხოვრებო საქმის კეთებაც უჭირს).
„მუსიკა ტვინის იმ ნაწილებამდე აღწევს, სადამდეც სხვები ვერ მიდიან“, – ამბობს ლავდეი.
მუსიკალურ ინსტრუმენტზე დაკვრა ტვინის გავარჯიშების ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური საშუალებაა. მუსიკალურ ვარჯიშს შეუძლია, ტვინში მრავალფეროვანი სტრუქტურული და ფუნქციური ცვლილებების ინიციატორი გახდეს. ოღონდაც, მნიშვნელოვანია, რომელ ინსტრუმენტს შეისწავლით და რეჟიმი რამდენად ინტენსიური იქნება.
წყარო: thegurdian