ტყეებს ხშირად ჩვენი პლანეტის ფილტვებად მოიხსენიებენ. მათ ხშირად წარმოიდგენენ, როგორც უბრალოდ ხეების სიმრავლეს, თუმცა ყოველი ფოთოლი, ფესვი და არსება თავის როლს ასრულებს ცოცხალ სისტემაში, რომელიც ერთდროულად მყიფეცაა და გამძლეც. როდესაც მაღალ ტოტებს შორის დავდივართ და ფოთლების შრიალს ვისმენთ, იშვიათად ვფიქრობთ იმაზე, რა პროცესები მიმდინარეობს ამ მწვანე სამყაროში.
მოდი, ახლა ერთად გავისეირნოთ ტყეში და გავიგოთ, როგორია აქ ცხოვრება, რა იცავს ბუნებას და როგორ აახლებს ტყე სიცოცხლეს.
ტყის მავნებლები
ტყეში ყველა არსება მეგობრული მეზობელი არ არის. ზოგიერთი მათგანი მავნებლად ითვლება — მწერები ან სოკოები, რომლებიც ხეებს აზიანებენ. ისინი იკვებებიან ფოთლებით, ფესვებით, ქერქით და სხვა. ხოჭოები, მუხლუხოები და სოკოვანი ინფექციები შეიძლება სწრაფად გავრცელდეს და ტყის მთელი მონაკვეთები დაასუსტოს. კონტროლის გარეშე ეს მავნებლები არა მხოლოდ ცალკეულ ხეებს აზიანებენ, არამედ მთელი ტყის ბალანსის დარღვევაც შეუძლიათ.
მიუხედავად ამისა, ბუნებაში მავნებლებსაც კი აქვთ თავისი ადგილი. ბევრი ფრინველი, მაგალითად კოდალა, ხოჭოს ლარვებით იკვებება, რაც მათ პოპულაციას აკონტროლებს. მტაცებელი მწერებიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ. სწორედ ამ ბუნებრივი ბალანსის გამო შეუძლიათ ჯანსაღ ტყეებს, ხშირად დამოუკიდებლად მართონ მავნებლები. ეს ერთიანი ჯაჭვია.
ვინ იცავს ტყეს
ტყის პირველი მცველი თავად ეკოსისტემაა. ნიადაგის მიკრობები აძლიერებს ფესვებს, სოკოები ქმნიან მიწისქვეშა ქსელებს, რომლებიც ხეებს საკვები ნივთიერებების გაცვლაში ეხმარებიან, ხოლო ცხოველები არეგულირებენ მწერების პოპულაციას.
რა თქმა უნდა, დიდი მნიშვნელობა აქვს ადამიანის როლსაც. მეტყევეები აკონტროლებენ ხეების ჯანმრთელობას, ადგენენ საფრთხეებს და იყენებენ ისეთ მეთოდებს, როგორებიცაა: გადატვირთული ხეების გათხელება ან მდგრადი სახეობების დარგვა, რათა ტყემ გაუძლოს დაავადებებსა და მავნებლებს.
გარემოს დამცველები და ტყის რეინჯერები უზრუნველყოფენ, რომ ხანძარმა, ტყეების გაჩეხვამ ან ადამიანის საქმიანობამ ბალანსი არ დაარღვიოს. ბევრ ქვეყანაში საზოგადოებრივი ჯგუფებიც ასრულებენ როლს ახალი ხეების დარგვით, ინვაზიური მცენარეების გაწმენდით და ადგილობრივი სახეობების დაცვით. მოკლედ, ბუნების დაცვა ადამიანთან თანამშრომლობით ხდება.
რა ხდება ხეების მოჭრის შემდეგ
როდესაც ხე იჭრება, მის მიერ დატოვებული სივრცით ყველაფერი არ მთავრდება. ძირი და ფესვები ნიადაგში კვლავაც აგრძელებს გარკვეული დანიშნულების შესრულებას. დაშლის საშუალებები, როგორიცაა სოკოები, ხოჭოები და ჭიები, იკვებებიან დარჩენილი ხე-ტყით და შლიან მას საკვებ ნივთიერებებად, რომლებიც ამდიდრებს მიწას.
ტყეებში ახალი ხეები ირგვება მოჭრილი ხეების ნაცვლად, რაც ზრდის ციკლს აცოცხლებს. ბუნებრივ ტყეებში ნერგები ხშირად ამოდის მოჭრილი ან წაქცეული ხეების მიერ დატოვებულ ნაპრალებში. მზის სხივები იღვრება ტყეში და ახალგაზრდა მცენარეებს ზრდას უწყობს ხელს. ამიტომ ის, რაც იჭრება, ხშირად ახალი სიცოცხლის დასაწყისია.
როგორ უვლიან დაზიანებულ და დაავადებულ ხეებს
ზოგჯერ ხე ავადდება ან ზიანდება. ელვა, ძლიერი ქარი ან მავნებლების შემოსევა ხეს დაუცველს ხდის. ამ შემთხვევაშიც კი, ხეები ახალ ფუნქციებს ითავსებს, მათ ტანში არსებული ფუღუროები ბუების, ღამურების და ციყვების თავშესაფრად იქცევა, თუმცა ბუნების დამცველები ცდილობენ, რაც შეიძლება ნაკლები ხე დაზიანდეს.
ერთ-ერთი გავრცელებული მეთოდია შერჩევითი ჭრა, სადაც მხოლოდ ინფიცირებული ხეები იცხრილება დანარჩენების გადასარჩენად. სხვა შემთხვევებში, მეტყევეებმა შეიძლება გასხლან დაზიანებული ტოტები, გამოიყენონ ბუნებრივი საშუალებები ან შექმნან ბარიერები, რათა მავნებლებმა არ დააზიანონ ხე. ეს ტყისთვის წამალივითაა, უზრუნველყოფა, რომ დაავადება არ გავრცელდეს და ეკოსისტემა დაბალანსებული იყოს.
ერთიანი ჯაჭვი – ტყის სიჯანსაღის საიდუმლო
ტყის სიცოცხლე ზრდის, დაცვისა და განახლების ციკლია. მავნებლებს აკავებენ მტაცებლები, ხეები შეიძლება წაიქცეს, მაგრამ ახალი ნერგები ფესვებს გაიდგამს მათ მიერ დატოვებულ სივრცეში. ძველი ტოტები ლპება, მაგრამ ისინი სიცოცხლეს აძლევენ უამრავ ახალ ორგანიზმს. ტყეები არ არის სტატიკური; ისინი ცოცხალი, მსუნთქავი ორგანიზმებია, რომლებიც მუდმივად ეგუებიან ცვლილებებს.
რუბრიკას გარემოზე ზრუნვაზე წარმოგიდგენთ Wasteless.
