მეცნიერები ამბობენ, რომ კოსმოსური ბუშტი, რომელიც მზის სისტემას მოიცავს, შესაძლოა, დანაოჭებული იყოს (ყოველ შემთხვევაში, ზოგჯერ მაინც).
დედამიწის ირგვლივ მოძრავი კოსმოსური ხომალდის მონაცემებმა ტალღოვანი სტრუქტურები „გარდამავალ იმპულსსა“ და ჰელიოპაუზაში გამოავლინა — კოსმოსის ცვლადი რეგიონებია, რომლებიც აღნიშნავს ერთ-ერთ საზღვარს მზის სისტემის შიგნით არსებულ სივრცესა და მის გარეთ არსებულ ვარსკვლავთშორის სივრცეს შორის.
შედეგები გვაჩვენებს, რომ მზის სისტემის ამ ზღვრის დეტალური სურათის მიღება შესაძლებელია, შესაბამისად, იმის ნახვაც, თუ როგორ იცვლებოდა იგი დროთა განმავლობაში. ეს კი მეცნიერებს დაეხმარება, უფრო მეტი გაიგონ კოსმოსის იმ რეგიონის შესახებ, რომელსაც ჰელიოსფეროს სახელით ვიცნობთ, რომელიც მზის სისტემის პლანეტებს კოსმოსური რადიაციისგან იცავს.
მრავალი ვარიანტი არსებობს იმისა, თუ როგორ მოქმედებს მზე მის გარშემო არსებულ სივრცეზე. ერთ-ერთი მათგანია მზის ქარი, იონიზებული პლაზმის მუდმივი ნაკადი. ის უბერავს პლანეტებსა და კოიპერის სარტყელს, საბოლოოდ კი ვარსკვლავებს შორის არსებულ დიდ სიცარიელეში ხვდება.
წერტილს, როდესაც ეს ნაკადი ეცემა იმ სიჩქარეზე, რომლითაც ბგერის ტალღები გადაადგილდება დიფუზურ ვარსკვლავთშორის სივრცეში, „გარდამავალი იმპულსი“ ეწოდება. ხოლო იმ წერტილს, როდესაც ის აღარ არის საკმარისად ძლიერი, რათა ვარსკვლავთშორისი სივრცის ძალიან მცირე წნეხს გაუმკლავდეს, ჰელიოპაუზა.
ეს უკანასკნელი კი Voyager-ის ორივე ზონდმა გადალახა, ახლა კი იგი ვარსკვლავთშორის სივრცეში მოგზაურობს, რაც ამ ცვლადი საზღვრის ადგილობრივ გაზომვებს გვაწვდის. მაგრამ არსებობს კიდევ ერთი ინსტრუმენტი, რომელიც მეცნიერებს ჰელიოპაუზის რუკების შედგენაში ეხმარება და ეს NASA-ს Interstellar Boundary Explorer (IBEX)-ია.
მეცნიერთა ჯგუფმა პრინსტონის უნივერსიტეტის ასტროფიზიკოსის ერიკ ზირნშტეინის ხელმძღვანელობით ამ სივრცეებში ათობით ასტრონომიული ერთეულის მასშტაბზე უზარმაზარი ტალღები აღმოაჩინა. აქ კი შეგახსენებთ, რომ ერთი ასტრონომიული ერთეული დედამიწასა და მზეს შორის საშუალო მანძილია…
მათ ასევე მოდელირებასა და სიმულაციებს მიმართეს, რათა დაედგინათ, როგორ ურთიერთქმედებს მაღალი წნევის ქარი მზის სისტემის საზღვართან. დაადგინეს, რომ წნევის ფრონტმა „გარდამავალ იმპულსს“ 2015 წელს მიაღწია და წნევის ტალღა სწორედ „გარდამავალი იმპულსისა“ და ჰელიოპაუზის საშუალებით გაგზავნა, რაც ცნობილია, როგორც ჰელიოსფეროს გარე რეგიონი.
გუნდის გაზომვები ჰელიოპაუზამდე საკმაოდ მნიშვნელოვან ცვლის მანძილსაც აჩვენებს. Voyager 1-მა ჰელიოპაუზა 2012 წელს 122 ასტრონომიული ერთეულის მანძილზე გადალახა, 2016 წელს ჯგუფმა გაზომა, რომ მანძილი ჰელიოპაუზამდე Voyager 1-ის მიმართულებით დაახლოებით 131 ასტრონომიული ერთეული იყო, იმ დროს კი ზონდი მზიდან 136 ასტრონომიული ერთეულით იყო დაშორებული, ანუ ჯერ კიდევ ვარსკვლავთშორის სივრცეში გახლდათ, მაგრამ მის უკან ბუშტიანი ჰელიოსფერო იყო.
Voyager 2-ის გაზომვები კი შედარებით უფრო რთული იყო, 103 ასტრონომიულ ერთეულს შეადგენდა, სადაც ცდომილების ზღვარი 8 ასტრონომიული ერთეული იყო. იმ დროს Voyager 2 მზიდან 109 ასტრონომიული ერთეულით იყო დაშორებული, რაც ჯერ კიდევ შეცდომის ზღვარშია მოქცეული, მას ჰელიოპაუზა 119 ასტრონომიული ერთეულის მანძილზე 2018 წლამდე არ გადაულახავს…
ორივე მაჩვენებელი გვეუბნება, რომ ჰელიოპაუზის ფორმა იცვლება, თანაც, არც ისე უმნიშვნელოდ, თუმცა ჯერ არც ის არის სრულიად ნათელი, თუ რატომ ხდება ასე. ამ ბუნდოვანების აღმოსაფხვრელად კი 2025 წელს კოსმოსში კიდევ ერთი ზონდის გაგზავნას აპირებენ.
