უკვე ოფიციალურად — ასტრონომებმა, რომლებიც ვენერას ატმოსფეროს შეისწავლიან, დღის მხარეს ატომური ჟანგბადის მკაფიო ნიშნები აღმოაჩინეს, რომლებიც, როგორც ამბობენ, პლანეტის ტოქსიკურ ღრუბლებზე იყო ჩამოკიდებული. მართალია, უკვე იცოდნენ, რომ ატომური ჟანგბადი პლანეტის ატმოსფეროში არსებობდა და იგი ვენერას ღამის მხარეზეც ჰქონდათ აღმოჩენილი, მაგრამ დღის მხარეს აქამდე არასდროს უნახავთ! ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ ვენერას ატმოსფეროს დინამიკისა და მასში არსებულ ცირკულაციის ნიმუშებზე უფრო მეტს გავიგებთ.
ვენერა ის პლანეტაა, რომლის დეტალური შესწავლა მეცნიერებისთვის მთავარ ამოცანას წარმოადგენს. თუნდაც იმიტომ, რომ დედამიწას ბევრ რამეში ჰგავს, მაგრამ სხვებისგან რადიკალურად განსხვავებულია — მასა და შემადგენლობა დედამიწის მსგავსია, მაგრამ იქ, სადაც დედამიწა მწვანე, სველი და სიცოცხლით სავსეა, ვენერა სიკვდილის ველს გვთავაზობს — სქელი, მახროჩებელა ღრუბლებითაა დაფარული, რომლებიც ნახშირორჟანგისგან შედგება, ქმნის სათბურის გარემოს და ზედაპირის საშუალო ტემპერატურად დაახლოებით 464 გრადუსს გვთავაზობს.
სწორედ ეს ღრუბლები იწვევს ვენერაზე ე. წ. მჟავა წვიმებს… ამასთან, მთლიანი ატმოსფერო პლანეტის გარშემო ძალიან დიდი სიჩქარით ბრუნავს, დაახლოებით 700 კილომეტრსაათი სიჩქარით, როცა დედამიწაზე ქარიშხლის ყველაზე მაღალი დაფიქსირებული სიჩქარე 407 კმ/სთ იყო.
აი, რაც შეეხება ვენერას ატმოსფეროს უკეთ გააზრებას, ეს დაგვეხმარება, გავიგოთ, ჩვენსა და ვენერას შორის არსებული სხვაობები. ამისთვის ერთ-ერთი გზა კი სწორედ ჟანგბადია. თუმცა ატომური ჟანგბადი იმას არ ჰგავს, რომლითაც ვსუნთქავთ, ეს მხოლოდ ერთი ჟანგბადის ატომისგან შედგება და მარტო დიდხანსაც ვერ რჩება, რადგან რეაქტიულია და ადვილად უკავშირდება სხვა ატომებს. დედამიწაზეც უხვადაა მაღალ ადგილებზე, სადაც მოლეკულური ჟანგბადის ფოტოდისოციაციის შედეგად იქმნება. ძირითადად კი მზის ფოტონები არღვევს ატმოსფერულ O2-ს.
მსგავსი რამ ხდება ვენერაზეც, რომლის ატმოსფეროც ძირითადად ნახშირორჟანგისგან შედგება, როცა მზისგან წამოსული სინათლე CO2-ს ხვდება, ფოტოდისოციაცია მოლეკულებს ატომურ ჟანგბადად და ნახშირბადის მონოქსიდად ყოფს. ეს უკანასკნელიც ფოტოდისოციაციას ექვემდებარება. ხოლო, როცა ატომები ვენერას ღამის მხარეს ინაცვლებენ, ისინი ხელახლა ერთიანდებიან ნახშირორჟანგთან, ეს კი ზუსტად ის პროცესია, რომელიც პლანეტის ღამის მხარის ნათებას იწვევს. მართალია, ატომური ჟანგბადიც ამ პროცესის ნაწილად მიიჩნეოდა, მაგრამ, როგორც უკვე გითხარით, აქამდე დღის მხარეს არასდროს უნახავთ.
ახლა კი მკვლევართა ჯგუფმა Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy-ის (SOFIA) მონაცემები შეაგროვა და გაანალიზა. ეს გულისხმობს მონაცემების შეგროვებას ვენერას 17 ლოკაციიდან — 7 დღის მხარეს, 9 ღამის და ერთიც ტერმინატორისკენ. საინტერესო კი ის არის, რომ ატომური ჟანგბადი გუნდმა ყველა ლოკაციაზე დააფიქსირა, რომელთა კონცენტრაციაც პიკს 100 კილომეტრზე აღწევდა.
აღნიშნული სიმაღლე ვენერას ატმოსფერული ცირკულაციის 2 დომინანტურ სივრცეშია მოქცეული — ძლიერი, სუპერ მბრუნავი ნაკადი 70 კილომეტრზე ქვემოთ, რომელიც ჩვენი პლანეტის საწინააღმდეგო მიმართულებით ბრუნავს, და ზედა ატმოსფერო, რომელიც 120 კილომეტრზე მაღლა გვხვდება. ეს კი, მკვლევრების განმარტებით, იმას ნიშნავს, რომ ატომური ჟანბადი აქამდე გამოუყენებელ რესურს წარმოადგენდა ვენერას ატმოსფეროს შესასწავლად. შესაბამისად, მომავალი კვლევები სწორედ ამ საკითხს მიეძღვნება…
