გერმანიის პატარა საუნივერსიტეტო ქალაქ იენაში, 1846 წელს, საინტერესო ამბავი დაიწყო. ახალგაზრდა მექანიკოსმა კარლ ცაისმა, რომელმაც ძმისგან სულ რაღაც 100 თალერი ისესხა, პატარა სახელოსნო გახსნა. ვინ იფიქრებდა მაშინ, რომ ეს მოკრძალებული წამოწყება მსოფლიო მნიშვნელობის კომპანიის შექმნის საწყისი წერტილი გახდებოდა. სანამ თქვენ დილის გემრიელ ყავას იმზადებთ, ჩვენ Zeiss-ზე მოგიყვებით.
კარლი ხელოსნის ოჯახში გაიზარდა. მისი მამა, იოჰან ცაისი, განთქმული ოსტატი იყო, რომელიც სადაფისა და სპილოს ძვლისგან ნამდვილ ხელოვნების ნიმუშებს ქმნიდა. ალბათ სწორედ მამის სახელოსნოში გატარებულმა დრომ გაუღვივა პატარა კარლს სიზუსტის სიყვარული. მოგვიანებით, როცა იენის უნივერსიტეტში სწავლობდა, მან ეს პრაქტიკული გამოცდილება მათემატიკის, ფიზიკისა და ოპტიკის თეორიულ ცოდნას დაუკავშირა.
ცაისის სახელოსნო მალე განთქმული გახდა თავისი მიკროსკოპებით. იმ დროს მეცნიერები სულ უფრო მეტ აღმოჩენებს აკეთებდნენ უჯრედების კვლევაში და ხარისხიან მიკროსკოპებზე დიდი მოთხოვნა იყო. ცაისის მიკროსკოპები გამოირჩეოდა არა მხოლოდ მაღალი ხარისხით, არამედ ხელმისაწვდომი ფასითაც – რაც იმ დროისთვის იშვიათი კომბინაცია იყო. ცაისი არ კმაყოფილდებოდა მხოლოდ გამოცდილებით ნასწავლი მეთოდებით. მან გადაწყვიტა მეცნიერული მიდგომა გამოეყენებინა ოპტიკური ხელსაწყოების შექმნაში. ამ მიზნით მან სამუშაოდ მიიწვია ნიჭიერი ფიზიკოსი და მათემატიკოსი ერნსტ აბე. ეს თანამშრომლობა გარდამტეხი აღმოჩნდა – აბემ შეიმუშავა ახალი მათემატიკური პრინციპები, რომლებმაც რევოლუცია მოახდინა მიკროსკოპების წარმოებაში.
მოგვიანებით, მათ გუნდს შეუერთდა ქიმიკოსი ოტო შოტი, რომელმაც სპეციალური ოპტიკური მინის წარმოება დაიწყო. ასე შეიქმნა უნიკალური სამეული – ოსტატი, მეცნიერი და ქიმიკოსი, რომელთა ცოდნის შერწყმამაც საოცარი შედეგები მოიტანა.
1889 წელს, აბემ შექმნა ცაისის ფონდი – იმ დროისთვის სრულიად უჩვეულო ორგანიზაცია. ფონდის მიზანი იყო კომპანიის მოგების ნაწილი მეცნიერული კვლევებისთვის, თანამშრომლების კეთილდღეობისა და საზოგადოებრივი პროექტებისთვის მიემართა. ასევე, ჯერ კიდევ 1900 წელს, როცა ბევრგან 12-14 საათიანი სამუშაო დღე იყო ნორმა, ცაისის ქარხანაში 8-საათიანი სამუშაო დღე დაამკვიდრეს.
კომპანიის პროდუქცია სულ უფრო მრავალფეროვანი ხდებოდა. გარდა მიკროსკოპებისა, აქ იწარმოებოდა სხვადასხვა სამედიცინო მოწყობილობა და საზომი ხელსაწყოები. ZEISS-ის სახელი ხარისხისა და სიზუსტის სინონიმად იქცა. საინტერესოა, რომ სწორედ ZEISS-ის ლინზებით გადაიღეს ის ისტორიული კადრები, როცა ადამიანმა პირველად დადგა ფეხი მთვარეზე 1969 წელს.
დღეს, ZEISS საერთაშორისო კორპორაციაა, რომელიც 50-მდე ქვეყანაშია წარმოდგენილი და 42,000-ზე მეტ ადამიანს აერთიანებს. კომპანია აწარმოებს როგორც სამომხმარებლო პროდუქციას, ისე რთულ სამედიცინო აპარატურას და მიკროელექტრონიკის წარმოებისთვის საჭირო მოწყობილობებს. ეს ამბავი გვიჩვენებს, როგორ შეიძლება პატარა სახელოსნოდან დაწყებული საქმე მსოფლიო მნიშვნელობის კომპანიად იქცეს, თუ მას საფუძვლად უდევს ხარისხისკენ სწრაფვა, მეცნიერული მიდგომა და, რაც მთავარია, სოციალური პასუხისმგებლობის გრძნობა. კარლ ცაისის მემკვიდრეობა დღესაც ცოცხალია და გვახსენებს, რომ წარმატების გასაღები არა მხოლოდ ტექნიკურ ინოვაციებში, არამედ ადამიანურ ღირებულებებშია.
რუბრიკის „ყავასთან საკითხავი“ წარმდგენია Dunkin’.
